Oprah Winfrey là một ngôi sao truyền hình Mỹ, là một phụ nữ danh tiếng
và có ảnh hưởng. Sinh ra trong nghèo khổ và trải qua nhiều thảm kịch khi còn trẻ.
Oprah đã học về truyền thông tại đại học; từ năm 1986, Oprah bắt đầu show riêng
của mình lấy tên là Oprah Winfrey. Đến năm 1998, hàng ngày có khoảng 14 triệu
người Mỹ xem chương trình truyền hình của cô. Cũng thời gian này, Oprah Winfrey
đổi hướng, làm các show chú trọng tới các vấn đề văn chương, tâm linh và giáo dục.
Công ty Harpo do Oprah làm chủ phát hành các show truyền hình, sách báo, radio,
phim ảnh và trang web Oprah.com v.v.. Năm 2010, cô bước vào lĩnh vực mới, làm
người kể chuyện trong một loạt chương trình dài hạn về Đời sống cho kênh
Discovert, sau khi đã đầu tư vào đây cùng họ.
![]() |
Thiền sư Thích Nhất Hạnh và Oprah Winfrey |
Trên trang Oprah.com, chúng tôi đọc được lời giới thiệu sau đây của
Oprah về Thiền sư Thích Nhất Hạnh, người mà cô được đặc cách phỏng vấn vào
tháng 09/2009 tại New York, khi thiền sư tới đó hoằng pháp:
Đó là nhà sư Phật giáo có 60 tuổi đạo, cũng
là một vị thầy dạy học, một nhà văn, một người can đảm gióng lên tiếng gọi chấm
dứt chiến tranh, và vì thế Người buộc phải lưu vong khỏi đất nước mình. Martin
Luther King Jr đã gọi Người là “một vị
tông đồ của hòa bình và bất bạo động” đã chỉ cho chúng ta thấy cái đẹp của
phút giây hiện tại, biết cảm ơn từng hơi thở, và giúp cho ta thấy giải thoát và
hạnh phúc có thể tìm thấy rất dễ dàng trong khi ta uống một ngụm trà. Ngay giây
phút được gặp người ở khách sạn Four
Season ở Mahattan, tôi cảm nhận ngay một sự an bình tỏa rạng nơi người. Một cảm
giác an bình và sâu lắng toát ra từ Thiền sư. Nhưng bên dưới của phong thái rất
bình an đó là một con người cang cường. Sinh ra tại Việt nam, người đi tu từ
năm 16 tuổi, can đảm đòi hỏi chấm dứt chiến tranh Việt Nam. Dù đã chọn cuộc đời
thiền quán của một ông thầy tu nhưng chiến tranh xảy ra trước mắt khiến người
phải chọn: một là mãi ẩn tránh trong chùa, hai là vừa thiền quán vừa ra ngoài
giúp người đang chạy dưới làn đạn bom? Quyết định này của ông thầy tu trẻ tuổi
đã khai sinh ra một loại “Phật giáo dấn thân”, một phong trào
vận động cho hòa bình đồng thời dấn thân vào những hoạt động nhắm đưa tới sự
chuyển hóa xã hội. Chính những hành động muốn sửa đổi xã hội bằng phương pháp bất
bạo động đó đã khiến cho Martin Luther King Jr đề nghị Thiền sư nhận giải Nobel
hòa bình năm 1967.
Song song với việc phản đối những bạo động mà
đồng bào ông phải gánh chịu, ông thầy tu trẻ tuổi đã thành lập một tổ chức xã hội
để xây trường học, trạm y tế ở những nơi nghèo khổ, xây dựng lại những làng xã
bị phá hủy vì bom đạn và tìm cách giúp định cư cho những người nhà cửa bị tiêu
tán vì bom đạn. Thầy Thích Nhất Hạnh cũng đã xây dựng trường đại học Phật giáo,
lập nhà xuất bản và chủ trương viết tuần báo, viết nguyệt san cổ xúy cho hòa
bình, tất cả những việc làm này đã khiến chính quyền Miền Nam cấm đoán ông trở
về Việt Nam sau một chuyến đi vận động cho hòa bình.
Trước
khi bị lưu vong, Thầy đã từng xuất ngoại và sống ở phương Tây (học và nghiên cứu
tại đại học Princeton và dạy học ở Đại học Columbia trong những năm đầu 1960). Thấy
rằng để có dịp chia sẻ những hiểu biết của mình về đạo Phật và cũng để vận động
cho hòa bình Việt Nam qua hành động bất bạo động, Thầy đã thành lập Phái Đoàn
Hòa Bình Phật Giáo tại Paris trong khi các bên đàm phán Hiệp định Paris. Đó là vào
năm 1969, khi thầy thành lập Giáo Hội Phật Giáo Nhất Quán tại Pháp và tiếp tục
viết hơn 100 quyển sách, kể cả quyển sách bán chạy nhất là Living Buddha,
living Chirst (Bụt đang sống Chúa đang có mặt) năm 1995 - cuốn sách này là sách
gối đầu giường của tôi.
Thầy Nhất Hạnh giờ đây đã định cư ở Miền Nam
nước Pháp và thành lập Làng Mai, một trung tâm tu học đạo Phật và là nơi thầy sống.
Mỗi năm, hàng ngàn người tới từ nhiều quốc gia, họ đến để tìm hiểu cách hành
trì theo lời Bụt dạy một cách sâu sắc hơn – kể cả thực tập chánh niệm (mục đích
là đưa tâm về phút giây hiện tại), khai triển những phương pháp tu tập (sinh
hoạt bình thường như là đi trong ý thức, và kéo mình trở lại chánh tư duy) và
giác ngộ (thoát khỏi những khổ đau khi mình thấy rõ được bản chất của thực
tại). Những nguyên tắc này đã được giới thiệu từ hơn 2000 năm trước bởi Đức
Phật. Thiền sư Thích Nhất Hạnh, hay đơn giản hơn “thầy” mà các đệ tử của người
đã gọi rất thân thương, đã dẫn theo một nhóm nam và nữ tu sĩ từ Làng Mai đến để
tham dự cuộc trò chuyện của chúng tôi. Trong vài truyền thống tâm linh thường
hay có một nhóm người có mặt để lắng nghe một cách từ bi câu chuyện. Thầy Nhất
Hạnh đã đem theo một nhóm người như thế và đã cùng chụp ảnh với chúng tôi và
cuối cùng đã hát chung một bản nhạc rất nhẹ nhàng bình an: “Chúng ta là lá của một thân cây, chúng ta là những đợt sóng của một
đại dương, đã đến lúc mà chúng ta phải đến và sống với nhau như cùng một cơ thể”.
Oprah Winfrey: Cám
ơn thầy đã cho chúng tôi hân hạnh trò chuyện với thầy. Chỉ cần sự hiện diện của
thầy là chúng tôi đã cảm thấy phần nào bình yên, so với những gì xảy ra từ sáng
đến giờ. Quả thực như là có một vùng ánh sáng thật bình an đang toát ra quấn
lấy thầy. Lúc nào thầy cũng có vẻ an bình tròn đầy như vậy sao?
Thích Nhất Hạnh: Đó là sự thực tập của tôi. Và tôi luyện cách
sống như vậy mỗi phút giây để có thể giữ sự bình an trong tôi suốt ngày.
Oprah Winfrey: Bởi vì mình sẽ không thể cho người khác cái
gì mà mình không có phải không thưa thiền sư ?
Thích Nhất Hạnh:
Vâng, đúng vậy.
Oprah Winfrey: Tôi
biết rõ là thầy được sinh ra ở Việt Nam năm 1926. Thầy có thể chia sẻ cho chúng
tôi một kỷ niệm nào tuyệt vời nhất trong thời ấu thơ không?
Thích Nhất Hạnh:
Đó là ngày tôi thấy được hình ảnh của Đức Phật trong một tờ tạp chí.
Oprah Winfrey: Hồi
ấy thầy mấy tuổi?
Thích Nhất Hạnh:
Tôi lên 7 hay 8 gì đó. Phật ngồi trên cỏ, thật bình an và mỉm cười. Tôi rất cảm
kích, bởi vì quanh tôi không ai được như vậy. Vì thế tôi đã mong được như ngài.
Và tôi đã nuôi dưỡng ước mong đó cho tới năm tôi 16 tuổi, khi tôi xin được cha
mẹ tôi để đi tu và tôi được quy y, thọ giới.
Oprah Winfrey: Ba
mẹ thầy có khuyến khích thầy không?
Thích Nhất Hạnh:
Ban đầu thì hơi miễn cưỡng vì họ nghĩ là cuộc sống của một nhà tu cực khổ và
nhiều khó khăn.
Oprah Winfrey: Ở
tuổi 16 thầy có biết cuộc đời sẽ như thế nào không?
Thích Nhất Hạnh:
Không nhiều lắm. Tôi chỉ biết là trong tôi có một khát khao lớn. Cảm tưởng rằng
mình sẽ không bao giờ hạnh phúc được nếu không là thầy tu. Người đời thường gọi
đó là tâm ban đầu - sự khát khao sâu sắc mà một người có thể có. Và tôi có thể
nói là cho tới bây giờ cái tâm ban đầu đó vẫn còn sống mạnh mẽ trong tôi.
Oprah Winfrey:
Đó là cái mà thiên hạ gọi là sự đam mê. Đó cũng là cách tôi cảm nhận về công
việc tôi đang làm hàng ngày. Khi có đam mê như thế thì mình vẫn cảm thấy thoải
mái khi làm việc dù không ai trả tiền cho mình.
Thích Nhất Hạnh:
Và ta thích thú làm việc đó.
Oprah Winfrey: Vậy
là thầy thích thú hành động theo cái tâm ban đầu đó. Chúng ta thử nhắc lại khi
thầy vừa mới bước tới Bắc Mỹ lần đầu nhé. Thầy đã học ở Viện Đại Học Princeton
phải không? Là một ông thầy tu Việt Nam, cái gì khó khăn nhất với thầy để có
thể làm bạn được với sinh viên Mỹ? Thầy có cảm thấy cô đơn không?
Thích Nhất Hạnh:
Vâng, đại học Princeton giống như một tu viện. Thời đó chỉ có nam sinh viên và
không có lấy một người Việt sống ở vùng lân cận và cũng không có nhiều ở Mỹ.
Sáu tháng liền tôi không thể chuyện trò với ai bằng tiếng Việt. Nhưng khu làng
đại học rất đẹp. Và cái gì cũng mới đối với tôi – cây cỏ chim chóc, và cả thức
ăn nữa. Mùa tuyết đầu tiên của tôi là ở tại đây, và lần đầu tiên tôi dùng máy
sưởi. Mùa thu đầu tiên của tôi cũng ở Princeton.
Oprah Winfrey: Khi
lá bắt đầu đổi màu.
Thích Nhất Hạnh:
Vâng, ở Việt Nam chúng tôi không hề thấy được cảnh huy hoàng ấy của mùa thu.
Oprah Winfrey:
Thời đó thầy vẫn mặc áo thầy tu chứ?
Thích Nhất Hạnh:
Vâng.
Oprah Winfrey:
Khỏi phải lo đi mua áo phải không ạ? Lúc nào cũng chỉ mặc cái áo thầy tu ư?
Thích Nhất Hạnh:
Vâng.
Oprah Winfrey:
Thầy có áo nào khác vào những dịp khác không?
Thích Nhất Hạnh: Chúng tôi có áo để làm lễ gọi là y, màu cam.
Chỉ có thế. Chúng tôi cảm thấy rất thoải mái khi mặc những y áo ấy. Và chúng đã
vui vẻ nhắc nhở rằng chúng tôi là thầy tu.
Oprah Winfrey:
Thầy tu là sao thưa thầy?
Thích Nhất Hạnh: Là thầy tu là để có được nhiều thì giờ tu
tập, để chuyển hóa những khó khăn và chữa lành được những nỗi khổ niềm đau của
mình. Rồi sau đó mình mới biết cách giúp người khác chuyển hóa và trị liệu như
mình.
Oprah Winfrey:
Có phải hầu hết những người tu đều được giác ngộ hay là đang tìm cách để sớm
giác ngộ không?
Thích Nhất Hạnh: Giác ngộ lúc nào cũng có mặt đó. Một giác ngộ
nhỏ, hai giác ngộ nhỏ ... từ từ đưa tới giác ngộ lớn. Nếu cô thở và cô ý thức
là cô đang sống - là cô đang tiếp xúc với cái mầu nhiệm của sự kiện mình vẫn
đang còn sống - đó một loại giác ngộ. Nhiều người đang còn sống nhưng họ không
ý thức và vì thế không tiếp xúc được sự mầu nhiệm là mình còn sống ấy.
Oprah Winfrey: Tôi
biết chắc là thầy đã thấy rõ hết quanh thầy - tôi cũng cảm thấy mình có sai lầm
ấy - vì sao lúc nào người ta cũng gắng làm xong việc thật nhanh để bắt kịp việc
làm kế tiếp, hành động kế tiếp. Ở đất nước chúng tôi, con người rất bận rộn.
Ngay cả trẻ con. Tôi có cảm tưởng như là rất ít người trong chúng ta làm được
những gì thầy vừa nói, nghĩa là tiếp xúc với phép lạ mà mình đang được sống.
Thích Nhất Hạnh: Đó là môi trường mà mọi người đang sống.
Nhưng với sự thực tập, chúng ta vẫn có thể luôn giữ đựợc sự tỉnh giác trong
phút giây hiện tại là mình đang may mắn còn sống. Với chánh niệm, ta có thể
định tâm trong phút giây hiện tại để có thể tiếp xúc được với những nhiệm mầu
của sự sống đang có mặt trong giây phút đó. Chúng ta có thể sống rất hạnh phúc
ngay bây giờ và tại đây. Có rất nhiều điều kiện đang có mặt bây giờ và tại đây
- nhiều hơn là bạn tưởng, để bạn có thể hạnh phúc ngay lúc này. Bạn không cần
chạy về tương lai để có thêm nữa.
Thầy Nhất Hạnh định nghĩa về hạnh phúc và tiết
lộ cách nào để đạt tới hạnh phúc
Oprah Winfrey: Hạnh
phúc là gì thưa Thầy?
Thích Nhất Hạnh: Hạnh phúc là sự chấm dứt khổ đau, mạnh khoẻ
và thoải mái. Ví dụ như khi tôi thở vào và ý thức sự có mặt của đôi mắt tôi,
thở ra tôi ý thức đôi mắt tôi còn tốt và mỉm cười với đôi mắt của tôi, hạnh
phúc quá phải không. Có cả một thiên đường màu sắc và hình dáng dàn trải quanh
tôi, trên cuộc đời này. Nhờ chúng ta còn đôi mắt sáng nên ta mới tiếp xúc được
với thiên đường ấy. Vì thế khi tôi bắt đầu ý thức về đôi mắt tôi, tôi tiếp xúc
ngay được những điều kiện hạnh phúc. Và khi tiếp xúc những điều kiện ấy, ta bắt
gặp ngay hạnh phúc trong giờ phút này.
Oprah Winfrey: Và
thầy có thể làm như thế với những phần khác của cơ thể thầy phải không?
Thích Nhất Hạnh: Đúng vậy. Thở vào, tôi để ý tới trái tim tôi.
Thở ra tôi mỉm cười với trái tim tôi và biết rằng trái tim tôi còn đang đập
bình thường. Tôi rất cám ơn trái tim của tôi.
Oprah Winfrey:
Thế là phải nhớ ý thức từng sự vật, từng phút giây và dâng niềm biết ơn về
những gì mà mình đang có phải không thưa thiền sư?
Thích Nhất Hạnh: Vâng.
Oprah Winfrey:
Và không chỉ những điều kiện vật chất mà thôi, mà về sự kiện là ta vẫn còn hơi
thở.
Thích Nhất Hạnh: Vâng, ta chỉ cần tập chánh niệm nghĩa là đem
tâm trở về với thân và an trú trong giây phút hiện tại. Nếu mình hoàn toàn có
mặt trong phút giây này, ta có thể nhìn sâu hơn để bước một bước chân ý thức
trên hành tinh đẹp đẽ này, hay thở vào một hơi để ý thức là ta đang đứng trong
thiên đàng của Thượng Đế. Khi mà ta đã có cõi thiên đàng thanh tịnh đó rồi, ta
đâu có cần phải chạy theo đối tượng của sự thèm khát như là danh tiếng, tiền
tài hay những dục lạc khác. Bình an và niềm vui nhẹ nhàng có thể đạt tới ngay.
Và sự thực tập này đủ đơn giản cho tất cả mọi người.
Oprah Winfrey:
Thầy dạy chúng tôi cách thực tập đó đi.
Thích Nhất Hạnh: Ví dụ như cô đang uống trà. Cô nâng chén trà
lên, cô có thể thở vào, đưa tâm cô trở về với thân và cô sẽ hoàn toàn có mặt
trong lúc đó. Và khi mà cô thực tình có mặt trong phút ấy thì còn một cái khác
cũng có mặt, đó là sự sống được đại diện bởi chén trà. Trong giây phút ấy cô
thật sự sống, chén trà cũng hiển hiện thơm tho, sâu lắng... Cô không bị đi lạc
vào quá khứ, không bị kéo về tương lai, về những dự án, những lo âu... Cô hoàn
toàn tự do, thoát khỏi những phiền toái đó. Và trong trạng thái có mặt thực sự
với chén trà, cô hoàn toàn tự do, vượt khỏi phiền muộn và tận hưởng từng ngụm
trà. Đó là phút giây hạnh phúc và bình an. Khi cô chải răng cũng vậy, có lẽ là
cô thường chải cho nhanh chừng hai phút thôi. Nhưng với sự thực tập này cô có
thể đạt tới tự do buông bỏ những suy tư về quá khứ hay bị kéo đi bởi những tính
toán tương lai, vì cô đang định tâm vào phút giây hiện tại, cô có niềm vui khi
nhìn sâu những chiếc răng của cô, kem đánh răng thơm, bàn chải ưng ý của cô...
trong chánh niệm. Nếu cô có khả năng chải răng trong chánh niệm thì cô cũng có
thể rất hạnh phúc tận hưởng giây phút hiện tại khi tắm, khi chuẩn bị thức ăn
sáng, uống từng ngụm trà... và vô số hành động khác trong chánh niệm.
Oprah Winfrey:
Như vậy theo cách này thì ta có vô số điều kiện hạnh phúc.
Thích Nhất Hạnh: Vâng. Chánh niệm giúp ta trở về với chính ta
trong phút giây hiện tại và mỗi khi trở về với phút giây này ta nhận diện những
điều kiện hạnh phúc mà ta đang có và ta hạnh phúc ngay.
Oprah Winfrey:
Với Thầy, trà là thực tại mầu nhiệm.
Thích Nhất Hạnh: Tôi, và trà có thật. Tôi đang sống trong phút
giây hiện tại. Tôi không nghĩ đến chuyện đã qua. Không nghĩ đến những gì sắp
tới. Khi đó mới có một sự trực diện thâm sâu giữa tôi và trà. Bình an, hạnh
phúc và niềm vui có mặt khi tôi uống trà.
Oprah Winfrey:
Tôi thật chưa bao giờ có cái suy tư khá sâu về một chén trà như thế.
Thích Nhất Hạnh: Chúng tôi tập làm thiền trà rất vui. Chúng
tôi cùng ngồi, uống với nhau một chén trà và cảm nhận được tình bạn, tình huynh
đệ, tình chị em. Chúng tôi có thể ngồi chơi như thế một giờ luôn, chỉ để hưởng
một chén trà.
Oprah Winfrey:
Một chén trà chừng này thôi phải không ? (Cô nâng chén trà của cô lên).
Thích Nhất Hạnh: Đúng vậy.
Oprah Winfrey:
Một giờ.
Thích Nhất Hạnh: Mỗi phút giây là một phút giây hạnh phúc. Và
trong một giờ đồng hồ cùng ngồi uống trà, ta nuôi dưỡng niềm vui, tình huynh
đệ, tình chị em, định trú thật bình an nơi này và ở đây.
Suốt 39 năm bị lưu đày, tạo được một cộng đồng
để phụng sự chung là việc làm thiết yếu
Oprah Winfrey: Thầy
có làm như vậy với các thức ăn không?
Thích Nhất Hạnh: Thưa có. Chúng tôi có những bữa ăn im lặng,
ăn như thế nào để có thể tiếp xúc được với cả vũ trụ, với từng miếng thức ăn
đưa vào miệng.
Oprah Winfrey:
Như vậy thì ăn một bữa ăn phải tốn bao lâu? Trọn ngày ư?
Thích Nhất Hạnh: Một giờ là đủ. Ngồi chung với nhau như nhóm
bạn bè thân thiện, cùng ăn chung những thức ăn như nhau, rồi uống trà, rồi cùng
rửa chén. Ta thực tập như thế nào để cho thảnh thơi, niềm vui và hạnh phúc có
mặt trong suốt thời gian ấy. Rất nhiều người đến Trung Tâm tu học của chúng
tôi, học cái nghệ thuật sống chánh niệm ấy. Rồi khi họ trở về thành phố cư trú
của họ họ thành lập một tăng thân, một nhóm bạn thực tập như vậy để giúp đở
nhau nuôi dưỡng sự tu tập. Chúng tôi đã giúp xây dựng rất nhiều những tăng thân
như vậy cùng khắp trên thế giới.
Oprah Winfrey:
Một tăng thân tức là một cộng đồng dễ thương.
Thích Nhất Hạnh: Vâng.
Oprah Winfrey: Cộng
đồng dễ thương như vậy quan trọng như thế nào trong đời chúng ta? Thiên hạ có
gia đình để cùng sống như một cộng đồng, còn thầy, thầy mở rộng cộng đồng dễ
thương của thầy để chấp nhận những người khác. Thành ra cộng đồng dễ thương
càng lớn thì ta có thể đạt những thành quả lớn trong cuộc đời.
Thích Nhất Hạnh: Đúng như vậy.
Oprah Winfrey: Với
đề tài cộng đồng dễ thương, ta nên trở về năm 1966. Thầy được mời đến đại học
Cornell để thuyết giảng về Việt Nam và không lâu sau đó thầy không được phép
trở về nước của thầy nữa. Thầy bị lưu đày 39 năm. Làm thế nào mà thầy xử lý
được với những cảm thọ ấy?
Thích Nhất Hạnh: Vâng, tôi như một con ong bị tách rời khỏi tổ.
Nhưng nhờ tôi mang theo cộng đồng dễ thương trong lòng, tôi tìm những yếu tố
của cộng đồng đó, của tăng thân dễ thương đó quanh tôi, ngay trong lòng các
tiểu bang Mỹ, trong lòng các nước châu Âu. Và tôi bắt đầu xây dựng cộng đồng dễ
thương làm việc cho hòa bình cùng với tôi.
Oprah Winfrey:
Ban đầu thầy có giận không? Tổn thương không?
Thích Nhất Hạnh:
Có giận, có lo, buồn và tổn thương. Sự thực tập giúp tôi nhận diện những trạng
thái đó. Trong năm đầu, đêm nào tôi cũng nằm mơ thấy trở về quê, gần như mỗi
đêm. Tôi thấy tôi leo lên một ngọn đồi thật đẹp, thật xanh và thật hạnh phúc
nhưng rồi tôi chợt tỉnh dậy và nhận ra là mình đang bị lưu đày. Và sự thực tập
của tôi là đem tâm về với thân sống thật hết lòng trong phút giây hiện tại,
tiếp xúc với cây cỏ chim chóc hoa lá và trẻ em và những người bạn mới ở phương
Tây – và chấp nhận biến họ thành cộng đồng dễ thương của tôi. Nhờ cách tu tập
như thế tôi đã tìm ra quê hương ngoài quê hương. Dần dà khoảng một năm sau thì
những giấc mơ chấm dứt.
Oprah Winfrey:
Lý do vì sao mà thầy không được phép trở về nước?
Thích Nhất Hạnh: Trong thời gian chiến tranh, các phe lâm
chiến nhất định đánh tới cùng. Và vì thế mà dĩ nhiên là không phe nào cho phép
chúng tôi nói tới chuyện hòa giải giữa anh em - họ không cho phép nói đến hòa
giải.
Oprah Winfrey: Thành
ra thầy là một người không có quê hương để về, nên thầy biến nơi nào thầy đang
ở là quê hương, cùng khắp nơi trên nhiều nước phải không?
Thích Nhất Hạnh: Đúng thế.
Oprah Winfrey: Và
Mỹ là một phải không?
Thích Nhất Hạnh: Vâng.
Oprah Winfrey:
Thầy gặp Martin Luther King khi nào?
Thích Nhất Hạnh: Tháng sáu năm 1965. Tôi viết cho người một
bức thư - từ Việt Nam - giải thích vì sao những ông thầy tu ở Việt Nam đã hiến
thân cho lửa. Tôi giải thích đó không phải là hành động tự tử. Tôi nói ở Việt
Nam rất khó để cho lời kêu gọi tha thiết của mình được lắng nghe. Đôi khi ta
phải tự thiêu để tiếng nói được lắng nghe. Và người tự thiêu hành động như vậy
vì lòng thương chứ không vì giận hờn hay tuyệt vọng. Và sau khi tôi viết bức
thư cho người thì đúng một năm sau tôi gặp được người ở Chicago. Chúng tôi đã
đàm luận rất nhiều về hòa bình, về tự do và về cộng đồng. Và chúng tôi cũng
đồng ý với nhau là nếu không có một cộng đồng cùng sống cùng làm thì chúng ta
không thể đi xa.
Oprah Winfrey:
Thầy đàm luận với Martin được bao lâu?
Thích Nhất Hạnh: Chắc cũng chỉ hơn năm phút thôi vì sau đó còn
có một cuộc họp báo và ngài đã nói rất rõ là ngài hoàn toàn chống chiến tranh ở
Việt Nam.
Oprah Winfrey:
Thầy có nghĩ đó là kết quả của cuộc đàm luận với thầy?
Thích Nhất Hạnh:
Tôi tin là như thế, và chúng tôi cùng làm việc chung trên hướng đó. Rồi lần
cuối mà tôi gặp ngài là ở Geneva trong một hội nghị hòa bình.
Thầy Thích Nhất Hạnh giải thích cách giải
quyết hay nhất và duy nhất để chống khủng bố
Oprah Winfrey:
Trong hội nghị hòa bình đó, hai vị đã đàm luận nhiều chứ?
Thích Nhất Hạnh: Vâng có. Ngài mời tôi ăn sáng và chúng tôi
lại bàn sâu hơn những vấn đề này. Tôi bị kẹt trong một cuộc họp báo ở tầng dưới
và đến khá trễ, nhưng ngài vẫn giữ bữa ăn còn nóng cho tôi. Tôi có nói rằng dân
chúng nước tôi xem ngài như là một vị bồ tát - một người giác ngộ - vì những
hành động của ngài cho dân tộc ngài, cho đất nước ngài và cho cả thế giới.
Oprah Winfrey: Và
nhất là ông làm những điều đó bất bạo động.
Thích Nhất Hạnh:
Đúng vậy. Đó là hành động của một vị bồ tát, một đức Phật. Làm gì cũng với lòng
từ bi và bất hại. Khi tôi nghe tin ngài bị ám sát, tôi không thể tin được. Tôi
tự nhủ: “Dân tộc Mỹ đã sinh ra được một vị như King nhưng không đủ khả năng giữ
gìn che chở được ngài”. Tôi hơi giận. Tôi không ăn được, không ngủ được. Nhưng
lòng quyết chí xây dựng những cộng đồng dễ thương vẫn luôn tiếp tục. Tôi nghĩ
là tôi đang luôn được ngài ủng hộ.
Oprah Winfrey:
Luôn được ủng hộ?
Thích Nhất Hạnh: Vâng.
Oprah Winfrey: Đúng
rồi. Chúng ta đang nói về chánh niệm, và thầy nhắc đến đi trong chánh niệm. Đi
trong chánh niệm là sao?
Thích Nhất Hạnh: Khi ta đi, ta tiếp xúc với mặt đất một cách
chánh niệm. Mỗi bước chân định tâm trong phút giây hiện tại đó, cho ta thêm vững
chãi, niềm vui và sự thanh thoát. Thoát khỏi những tiếc nuối về những chuyện
trong quá khứ, thoát khỏi sự lo sợ cho tương lai.
Oprah Winfrey:
Phần đông mọi người khi đi họ thường nghĩ phải đi đâu, phải làm gì. Nhưng thầy
nói như thế sẽ đánh mất hết những niềm vui trong ta?
Thích Nhất Hạnh: Người ta hy sinh hiện tại cho tương lai,
nhưng sự sống chỉ xảy ra trong phút giây hiện tại. Vì thế cho nên ta phải đi
như thế nào mà mỗi bước chân có thể đưa ta đến sự sống đang có mặt bây giờ và
chỗ ta đang đứng.
Oprah Winfrey: Nhưng
các giấy nợ, đòi thanh toán những món tiền chưa trả thì sao? Tôi đang đi nhưng
tôi nhớ phải thanh toán tiền này, tiền kia. Tôi đang đi mà tôi đang nghĩ đến
các món tiền cần trả.
Thích Nhất Hạnh:
Mỗi việc mỗi lúc. Có lúc cần ngồi xuống, định tâm để giải quyết những món tiền
cần trả, nhưng khi đang đi thảnh thơi thì việc gì phải lo trước khi đang đi.
Một thời điểm, chú tâm lo một việc thôi. Chúng ta đi thiền hành để chữa lành
cho ta, để trị liệu, bởi vì đi như thế ta buông nhẹ được những lo âu, những bức
bách, những căn thẳng trong thân và trong tâm ta.
Oprah Winfrey:
Trường hợp cũng sẽ tương tự khi ta lắng nghe sâu mà tôi được nghe thầy nói khi
nảy.
Thích Nhất Hạnh: Lắng nghe sâu là lắng nghe như thế nào mà làm
vơi được khổ đau của người khác. Ta có thể gọi đó là cách lắng nghe bằng tâm từ
bi. Ta lắng nghe chỉ với một mục đích duy nhất: giúp cho ngươi kia trút hết nỗi
lòng. Dù rằng có khi người kia đã nói những điều đầy sai trái, đầy cay đắng,
nhưng ta vẫn có thể tiếp tục ngồi lắng nghe với tâm từ bi. Bởi vì ta biết rõ
lắng nghe như thế sẽ cho người kia một dịp may để bớt khổ. Nếu bạn muốn tìm
cách sửa cái sai trái của người kia, ta phải chờ một dịp khác. Nhưng bây giờ
đang ngồi nghe, bạn không nên cướp lời người đó, cũng không nên lý luận gì hết.
Nếu bạn cướp lời thì người kia sẽ cụt hứng, sẽ mất dịp may được trút bầu tâm
sự. Bạn chỉ cần lắng nghe với tấm lòng thật từ bi và điều đó sẽ giúp cho người
kia bớt khổ nhiều lắm. Chỉ cần ngồi lắng nghe được chừng một giờ như thế thì ta
có thể giúp chuyển hoá và chữa lành khá nhiều.
Oprah Winfrey: Tôi
thích cách lắng nghe sâu này lắm bởi vì khi người bạn tới với ta và muốn ta
lắng nghe nỗi khổ của người ấy, ta hay bị kéo đi bởi ý muốn góp ý khuyên can
này nọ. Nhưng nếu ta để cho người kia trút được hết nỗi lòng. Rồi một thời gian
khác ta mới trở lại khuyên nhủ và góp ý thì người kia có dịp chữa lành sâu sắc
hơn. Có phải thầy muốn nói như vậy không?
Thích Nhất Hạnh: Thưa đúng. Lắng nghe sâu giúp ta nhận diện
những cái thấy sai lầm của người kia về chính họ và cả những cái thấy phiến
diện của họ về ta. Người kia có cái thấy sai lầm về chính anh hay chị ta và về
chúng ta. Và chúng ta thì cũng có tri giác sai lầm về chính ta và về người đó.
Đó là căn nguyên của bạo động, bất hòa và chiến tranh. Những người khủng bố, họ
có cái thấy sai lệch. Họ tin là nhóm người kia (chống khủng bố) đang muốn tiêu
diệt tôn giáo họ, tiêu diệt nền văn minh của họ. Vì thế họ phải tiêu diệt ta
trước, trước khi ta tiêu diệt họ. Rồi những người chống khủng bố cũng nghĩ và
hành xử y chang như nhóm kia: họ muốn tiêu diệt ta thì ta phải tiêu diệt họ
trước. Cả hai bên đều bị kích động bởi sự sợ hãi, căm thù và tri giác sai lầm.
Và tri giác sai lầm, cái thấy sai không thể chữa trị bằng đạn bom. Cái thấy sai
chỉ có thể chữa trị bằng lắng nghe sâu, nghe với tâm từ bi và lời nói ái ngữ,
để gỡ từ từ những cái thấy sai lệch đó mà thôi
Tại sao khổ đau quan trọng thế và làm sao để
chữa lành nó?
Oprah Winfrey: Cách
duy nhất để chấm dứt chiến tranh là sự truyền thông của các bên.
Thích Nhất Hạnh: Vâng, chúng ta phải có khả năng nói rằng:
“Này các bạn, này các bạn thân mến, tôi biết quý vị đang khổ, tôi không hiểu
hết được những khó khăn và khổ đau của quý vị. Chúng tôi không có ý đồ làm khổ
quý vị. Ngược lại chúng tôi không hề muốn làm cho quý vị khổ thêm nữa. Nhưng
chúng tôi không biết làm cách nào và chúng tôi e sẽ làm thêm những điều sai
trái để khiến cho quý vị khổ thêm nếu quý vị không giúp chúng tôi hiểu thêm quý
vị. Vì thế xin quý vị cho chúng biết những khó khăn của quý vị, chúng tôi rất mong
được học thêm, được hiểu thêm”. Chúng ta phải tập nói lời ái ngữ. Và nếu thật
sự chúng ta nói những lời ấy bằng tấm lòng chân thật của ta thì họ sẽ mở lòng
ra. Rồi thì ta thực tập lắng nghe với tâm từ bi và nhờ thế ta sẽ học thêm được
biết bao điều về cái thấy (chưa đúng đắn) của ta và cái thấy (chưa đúng đắn)
của họ. Chỉ có những dịp như thế ta mới lấy ra từ từ những cái thấy sai lầm. Đó
là cách hay nhất, cách duy nhất để làm vơi đi nạn khủng bố.
Oprah Winfrey:
Nhưng những điều thầy nói cũng áp dụng được cho những khó khăn trong các gia
đình, giữa ta và những người thân trong gia đình ta phải không, hay cả giữa bạn
bè với nhau (khi mà ta thấy người kia dữ dằn liều mạng như người khủng bố). Nguyên
tắc vẫn như thế phải không?
Thích Nhất Hạnh:
Đúng vậy, trong gia đình cũng vậy và các cuộc thương thuyết cho hòa bình cũng
nên làm theo nguyên tắc đó. Khi tới bàn hội nghị, ta không nên thương thuyết
ngay. Ta nên để thời gian đi dạo chung, ăn chung, tập biết nhau nhiều hơn về
những khổ đau khó khăn của mỗi người, mỗi bên. Kể ra những khổ đau tủi nhục của
dân tộc ta mà không cần phải lên án kết tội. Chắc cũng cần một hay hai tuần rồi
mới đi đến chuyện thương thuyết. Nếu bên này nghe được thông hiểu được nỗi khổ
của bên kia thì hiểu biết là chuyện có thể thực hiện và có hiểu biết thì thương
thuyết sẽ dễ hơn nhiều. Vì thế nếu tôi đứng ra tổ chức những hòa đàm thì tôi sẽ
tổ chức theo cách đó.
Oprah Winfrey:
Và thầy sẽ bắt đầu cho mọi người uống trà?
Thích Nhất Hạnh: Vâng, uống trà và đi trong chánh niệm.
Oprah Winfrey:
Uống trà trong chánh niệm.
Thích Nhất Hạnh:
Và sẽ chia sẻ những hạnh phúc và những khổ đau. Và lắng nghe sâu và nói lời ái
ngữ.
Oprah Winfrey:
Vậy là không có chỗ cho sự tức giận sao?
Thích Nhất Hạnh:
Tức giận là năng lượng giúp người ta hành động, có gan hành động, nhưng khi ta
giận, ta không còn sáng suốt và ta rất có thể làm nhiều điều sai quấy mà ta sẽ
hối tiếc. Từ bi cũng là năng lượng nhưng năng lượng rất lành. Khi năng lượng từ
bi rất mạnh thì ta cũng cang cường không kém. Ta sẽ bớt khổ đau khi ta có từ
bi. Điều này rất đúng. Ta nên tập không nên để cho cơn giận kéo ta đi. Ta đang
khổ đó nhưng đừng để cho cơn sợ hãi đó kéo ta đi. Ta ý thức rõ ràng rằng đó chỉ
là sợ hãi. Đó là tri giác sai lầm.
Oprah Winfrey:
Thầy nghĩ sao nếu trong khi ta đang thực tập chánh niệm thì có một chuyện rất
thách thức xảy ra như là bị liên quan đến một vấn đề pháp lý. Và dĩ nhiên khi
bị đưa ra toà thì khó mà an trú trong phút giây hiện tại để cảm thấy hạnh phúc.
Thích Nhất Hạnh: Sự thực tập là cứ bình tĩnh đến với niềm bức
xúc lo lắng ấy.
Oprah Winfrey:
Sợ hãi. Điều thứ nhất là cơn sợ hãi trấn áp tôi liền và tôi tự hỏi: Ta sẽ phải
làm gì đây?
Thích Nhất Hạnh: Này nhé, cô nhận diện ngay có sự sợ hãi trong
cô. Cô ôm ấp nó, dịu dàng và nhìn sâu vào niềm sợ hãi đó. Cũng cùng một cách
như khi cô có niềm đau, cô ôm ấp niềm đau kia một cách dịu dàng vì niềm đau
chính là cô, sợ hãi cũng chính là cô. Cô chấp nhận trạng thái không dễ chịu đó,
làm cho nó dịu xuống, nhẹ hơn một chút, tìm cách xử lý trạng thái này của tâm.
Và nếu cô biết xử lý cơn sợ hãi của cô thì cô sẽ có đủ tuệ giác để giải quyết
cái khó khăn ấy. Vấn đề là không để cho cơn sợ nó trấn ngự. Khi những cảm xúc
mạnh mẽ ấy nổi dậy, ta tập để cho năng lượng chánh niệm nhận diện nó liền (biết
rồi, đây cơn sợ của tôi!), chấp nhận ôm ấp nó, nhìn sâu vào nó. Cũng như một bà
mẹ khi nghe bé khóc. Niềm lo của bạn chính là đứa bé đang khóc đó. Ta phải chăm
sóc bé ngay, ta phải trở về với chính ta để nhận diện cơn đau này, chấp nhận ôm
ấp cơn đau kia thì ta sẽ thấy đỡ hơn một chút. Ta tiếp tục dùng sự thực tập
chánh niệm để ôm ấp, nhìn sâu và từ từ tìm ra gốc rễ cái bản chất của nổi khổ
đó, và khi biết rõ bản chất, gốc rễ của cơn đau đó thì ta có thể tìm cách
chuyển hóa nó.
Oprah Winfrey:
Thầy dùng khá nhiều chữ khổ đau. Nhiều người có thể nghĩ khổ đau chỉ đơn giản
là thiếu thốn, nghèo đói. Nhưng khi thầy nói về khổ đau thầy có nghĩ như vậy
không? (thiếu thốn những phương tiện vật chất).
Thích Nhất Hạnh: Tôi muốn nói đến sợ hãi, tức giận, tuyệt
vọng, lo lắng trong ta. Nếu ta biết xử lý chúng, ta sẽ có thể xử lý vấn đề
chiến tranh, nghèo đói và những tranh chấp.
Oprah Winfrey: Bản
chất những điều Bụt dạy - theo sự hiểu biết của tôi - là tin rằng chúng ta ai
cũng đều thanh tịnh và sáng suốt sâu trong tâm ta. Thế nhưng ta chỉ thấy chung
quanh ta rất nhiều người không hành xử trong tư thế thanh tịnh và sáng suốt gì
hết. Làm sao mà ta liên kết được cái thấy đó của Phật dạy và sự kiện phũ phàng
hằng ngày ta gặp?
Thích Nhất Hạnh:
Cô biết không, hạnh phúc và đau khổ nó nương nhau. Cùng hiện hữu, cũng như bên
trái và bên phải. Nếu không có bên trái thì cũng không có bên phải. Điều này
cũng đúng với khổ đau và hạnh phúc, tốt và xấu. Mỗi người trong ta đều có những
hạt giống tốt và xấu. Ta có hạt giống của tình huynh đệ, từ, bi và tuệ giác.
Nhưng chúng ta cũng có hạt giống của giận hờn, căm thù và tách biệt.
Oprah Winfrey: Đó
là bản chất rất “người.”
Thích Nhất Hạnh: Đúng vậy. Có bùn và có hoa sen mọc lên từ
bùn. Chúng ta cần có bùn để cho hoa sen mọc được.
Oprah Winfrey:
Chúng ta không thể có cái này mà không có cái kia.
Thích Nhất Hạnh:
Vâng. Ta chỉ có thể thấy rõ hạnh phúc của ta dựa trên quá khứ khổ đau. Nếu bạn
chưa bao giờ bị đói, bạn sẽ không trân quý khi được ăn. Nếu bạn chưa bao giờ
thấy chiến tranh, bạn sẽ không thấy được giá trị của hòa bình. Vì thế ta không
nên trốn chạy khó khăn này đến khó khăn khác. Nhận diện cái khổ của bạn, nhìn
sâu và tìm cách đi ra khỏi khó khăn kia để đến được hạnh phúc.
Khi thiền quán ta tập bốn câu thần chú của
thiền sư Thích Nhất Hạnh
Oprah Winfrey:
Ngày nào thầy cũng đều thiền quán chứ?
Thích Nhất Hạnh: Chúng tôi thiền quán không phải mỗi ngày mà
mỗi giây phút của sự sống. Khi chúng tôi uống, khi nói chuyện, khi viết lách,
khi tưới cây trong vườn... và chúng tôi tập để sống trong hiện tại để nhìn sâu
hơn vào cái hiện tại đó (và tiếp xúc với những gì tích cực mầu nhiệm trong hiện
tại đó).
Oprah Winfrey:
Nhưng thầy không có ngồi im lặng để niệm chú sao?
Thích Nhất Hạnh:
Có, chúng tôi ngồi một mình, chúng tôi ngồi chung.
Oprah Winfrey:
Càng nhiều người cùng ngồi càng tốt phải không?
Thích Nhất Hạnh: Vâng, năng lượng tập thể giúp ta nhiều lắm.
Tôi muốn chia sẻ với cô về những thần chú mà cô vừa mới nhắc đến. Thần chú thứ
nhất “Em yêu ơi, anh có mặt ở đây với em!***” Khi ta thương ai, món quà quý
nhất mà ta có thể tặng cho người kia là sự có mặt, sự hiện diện của mình. Làm
sao mà ta có thể nói là ta thương người kia được nếu ta không có mặt?
***ghi
chú: ngôn ngữ Việt rất đặc biệt, chữ my darling tiếng Anh, có thể dịch là anh
yêu (nếu vợ nhìn mặt chồng mà đọc thần chú), hay em yêu (nếu chồng nhìn mặt vợ
mà đọc thần chú, hay mẹ yêu (nếu con nhìn mặt mẹ mà đọc thần chú), hay bố yêu
(nếu con nhìn mặt bố mà đọc thần chú), hay con yêu (nếu mẹ hay bố nhìn mặt con
mà đọc thần chú), tùy theo đối tượng.
Oprah Winfrey:
Thật là một thần chú đáng yêu.
Thích Nhất Hạnh: Bạn phải nhìn sâu vào mắt người kia (mẹ của
các cháu) và nói với tất cả tấm lòng của mình “Bạn nói: "Em em yêu ơi, em
có biết gì không, em có biết là anh đang có mặt cho em đây không?" hay là
với mẹ của mình: "Mẹ yêu ơi, mẹ có biết là con đang có mặt cho mẹ không?"
hay là "Con yêu của mẹ ơi, con có biết là mẹ đang có mặt cho con không?".
Ta hiến dâng cho người kia sự có mặt trọn vẹn của ta. Ta không bị bực mình của
quá khứ, dự án của tương lai lôi kéo. Ta có mặt hoàn toàn với người ta thương.
Thần chú thứ hai là: “Mẹ yêu ơi, con biết là mẹ còn đó, hiện diện bên con và
con thật hạnh phúc". Nếu bạn là cha thì nhìn vào mắt con bạn nói:
"Con trai thương của ba, ba biết là con đang có mặt bên ba, nên ba rất
hạnh phúc”. Bởi vì bạn đang có mặt, bạn nhận diện sự có mặt của người mà bạn
rất thương kia đang còn đó, thật là quý báu. Bạn ôm trọm người kia bằng ánh mắt
chánh niệm của bạn. Và người kia sẽ nở ra như một đóa hoa. Được thương có nghĩa
là được công nhận sự hiện diện của nhau. Và hai câu thần chú đó đủ đem cho ta
hạnh phúc ngay, dù rằng người kia không ở gần thì mình cũng đọc thần chú được
bằng điện thoại.
Oprah Winfrey: Hoặc
bằng điện thư.
Thích Nhất Hạnh:
Vâng, bằng điện thư. Và ta không đọc thần chú bằng tiếng Phạn hay tiếng Tây
Tạng, ta có thể đọc thần chú bằng ngôn ngữ ngọt ngào thường ngày của ta.
Oprah Winfrey:
Con yêu ơi, mẹ đang có mặt cho con này.
Thích Nhất Hạnh:
Và mẹ đang hạnh phúc.
Ta tập thốt lên thần chú thứ ba khi người ta
thương đang khổ. "Mẹ ơi, con biết mẹ đang khổ, và vì thế con đang có
mặt với mẹ đây". Trước khi mình làm được gì cho mẹ, chỉ cần nói lên
câu thần chú đó là mẹ khoẻ liền
Oprah Winfrey:
Thấy được cái khổ của người kia, sự tổn thương của người kia.
Thích Nhất Hạnh:
Đúng vậy. Còn câu thần chú thứ tư mới là khó nhất. Đọc thần chú này khi mà mình
đang khổ và mình biết rõ là nỗi khổ của mình do chính người mà mình yêu thương
và tin cậy nhất gây ra. Nếu ai khác mà làm điều sai trái ấy thì mình cũng khổ
nhưng khổ ít hơn. Đằng này, người kia chính là người mình yêu thương tin tưởng
nhất cho nên mình khổ vô cùng. Mình chỉ muốn vào phòng riêng, đóng cửa lại và
ôm nỗi khổ một mình.
Oprah Winfrey:
Đúng vậy!
Thích Nhất Hạnh:
Mình bị tổn thương, mình muốn phạt người đó (mẹ hay ba mình hay người yêu của
mình) vì đã nở tâm làm cho mình khổ. Đọc thần chú này để vượt thoát cái cách
hành sử thường tình ấy: “Mẹ, con đang khổ, con đang cố gắng hết sức, nhưng mẹ
phải giúp con". (hay bố ơi, con đang khổ, con đang cô gắng hết sức nhưng
bố phải giúp con hay Anh ơi, em đang khổ, em đang cô gắng hết sức nhưng anh
phải giúp em). Mình phải tới với người đó, với chính đương sự làm khổ mình và phải
vượt qua mặc cảm, nói thẳng với người đó bằng thần chú kia thì bạn sẽ nhẹ vơi
đi nhiều lắm. Tại vì bạn không còn bị cái tự ái đó nó chận đường giữa bạn và
người kia. Làm được như thế bạn sẽ nhẹ bớt đi nhiều.
Oprah Winfrey:
"Anh yêu, em đang khổ! Anh phải giúp em!”
Thích Nhất Hạnh: "Mẹ ơi, con đang khổ, mẹ giúp con với!"
Oprah Winfrey:
Nhưng nếu anh chàng hay cô nàng không muốn giúp mình?
Thích Nhất Hạnh: Trước nhất khi mình thương ai, mình muốn chia
sẻ hết tất cả những gì mình đang mang trong lòng với người đó. Vì thế đó là bổn
phận mình phải nói câu đó với người đó: "Con khổ, con muốn mẹ biết điều
đó. Hay anh khổ, anh muốn em biết điều đó”. Và chắc chắn là người kia sẽ đánh
giá cao câu nói chí tình ấy.
Oprah Winfrey: Nếu
người đó thương mình.
Thích Nhất Hạnh:
Vâng, trong trường hợp hai người thương nhau. Đây là câu thần chú với người
mình thương.
Oprah Winfrey:
Đồng ý.
Thích Nhất Hạnh:
Và khi mình tìm mọi cách để nhìn sâu hơn, để thấy rằng niềm đau đó có thể là do
tri giác sai lầm của mình và mình đang tìm cách chứng minh là tri giác ấy của
mình là sai (thí dụ như thấy người yêu của mình đang líu lo vui vẻ với cô nàng
khác). Nhưng trong trường hợp ta không tìm ra được cái thấy kia là sai thì ta
phải nhờ người kia giúp ta. (Phần chú thích của Phù Sa: “Anh ơi, em đang khổ,
Anh phải giúp em, hôm qua anh không nhìn thấy em, anh líu lo vui vẻ quá với cái
cô mặc áo xanh đó” Bằng cách đó mình diễn tả sự tin tưởng nơi người kia, mình
có niềm tin nơi người kia, mình không muốn phạt người ấy nữa. Làm được như thế
bạn sẽ bớt khổ tức thì. Và anh ta có thể ngạc nhiên thốt lên: Ồ em không biết
sao? Cô ấy là em con của dì của anh mà!).
Oprah Winfrey:
Hay quá.
Thầy Thích Nhất Hạnh chia sẻ về những cái thấy
của mình mà mình thường chắc chắn là đúng.
Oprah Winfrey:
Bây giờ đây, tôi xin hỏi thầy một số câu hỏi về cách sống của người tu. Thầy có
tập thể dục để cho mạnh khỏe không ?
Thích Nhất Hạnh: Có chứ. Hằng ngày chúng tôi tập 10 động tác
chánh niệm, cùng đi thiền hành chung với nhau một giờ đồng hồ mỗi ngày và ăn
cơm chung trong chánh niệm.
Oprah Winfrey:
Thầy có ăn chay không?
Thích Nhất Hạnh:
Vâng, chúng tôi ăn chay. Hoàn toàn chay tịnh, không có thực phẩm từ thú vật.
Oprah Winfrey:
Vậy thầy không ăn trứng sao?
Thích Nhất Hạnh: Không trứng, không sữa bò, không phô mai bò.
Bởi vì chúng tôi biết cách ăn chánh niệm này sẽ cứu vãn hành tinh của ta.
Oprah Winfrey:
Thầy có xem truyền hình không?
Thích Nhất Hạnh: Không. Nhưng tôi vẫn tiếp xúc được với thế
giới. Khi có sự kiện nào quan trọng, thế nào cũng có người kể cho tôi nghe.
Oprah Winfrey: Tôi
cũng nghĩ như thế!
Thích Nhất Hạnh: Ta không cần nghe bản tin mỗi ngày ba lần.
Hay là đọc hết tờ báo này tới tờ báo khác.
Oprah Winfrey:
Đúng vậy. Giờ thầy nói cho chúng tôi nghe đi. Đời sống của ông thầy tu là sống
độc thân, đúng không?
Thích Nhất Hạnh:
Đúng.
Oprah Winfrey:
Thầy có khó khăn gì về ý niệm nên hay không nên bỏ đời thầy tu để có gia đình
rồi có con không?
Thích Nhất Hạnh: Một hôm đó, khi tôi vào khoảng 30 tuổi, trong
khi tôi đang đi thiền hành ở một công viên bên Pháp, tôi thấy một bà mẹ trẻ
đang đang đùa với một đứa bé rất xinh. Trong một thoáng rất nhanh, tôi đã nghĩ
là nếu tôi không đi tu thì tôi cũng sẽ có người vợ trẻ và đứa con như thế. Ý
niệm đó chỉ thoáng qua trong một giây thôi rồi thì tôi vượt qua ngay ý tưởng
ấy.
Oprah Winfrey:
Đó không phải là nếp sống của thầy. Ta đang nói về sự sống. Thế thì cái chết
thì sao? Chuyện gì xảy ra khi ta chết, thầy tin về cái chết ra sao?
Thích Nhất Hạnh: Tôi có thể trả lời câu đó khi tôi trả lời
được câu này: Những gì đang xảy ra trong lúc này đây? Trong phút giây hiện tại,
ta đang chế tác tư duy, ngôn từ và hành động. Chúng đang phát ra ba thứ đó và
chúng đang ảnh hưởng cùng khắp. Mỗi tư duy, mỗi lời nói mỗi hành động của ta
đều mang chữ ký của ta. Đó là nghiệp của ta. Đó là sự tiếp nối của ta. Khi thân
xác này tàn hoại, ta vẫn được tiếp nối bằng những nghiệp lực ấy. Cũng như đám
mây trên trời kia. Khi đám mây không thể giữ được hình thái đám mây nữa thì đám
mây đang tiếp tục bằng những hình thái khác như là mưa, tuyết, nước đá. Bản
chất của của chúng ta là không sinh, không diệt. Không thể nào một đám mây lại
có thể thành hư không được. Và điều đó cũng đúng với người thương của ta. Họ
không có chết đâu. Họ đang tiếp tục trong nhiều hình thái khác, nếu ta nhìn
sâu, ta sẽ nhận diện ra sự luân hồi của người kia, cùng khắp quanh ta và ngay
cả trong ta.
Oprah Winfrey:
Có phải đó là ý nghĩa của bài thơ của thầy “Hãy gọi đúng tên tôi” bài
thơ tôi mà tôi thích nhất.
Thích Nhất Hạnh:
Vâng. Khi quý vị hỏi tôi có phải là người châu Âu không? Tôi sẽ nói vâng ạ, tôi
là người Âu. Nếu quý vị hỏi tôi có phải là người Ả Rập không? Tôi sẽ nói: Vâng,
tôi là người Ả Rập. Nếu quý vị hỏi tôi có phải là người da đen không?, tôi sẽ
nói vâng, tôi là người da đen. Nếu quý vị hỏi tôi có phải là người da trắng
không, tôi cũng sẽ nói: Vâng, tôi là người da trắng. Bởi vì tôi có mặt trong
các bạn và các bạn có mặt trong tôi. Chúng ta đã có nhau từ muôn vạn kiếp, cùng
khắp trong vũ trụ...
Oprah Winfrey:
[đọc bài thơ] "Tôi là con phù du thoát hình trên mặt nước | Và là con
chim sơn ca mùa xuân về trên sông đón bắt phù du | Tôi là con ếch bơi trong hồ
thu, | và cũng là con rắn nước trườn đi | Tìm cách nuôi thân bằng thân ếch nhái
| Tôi là em bé nghèo Uganda, bao nhiêu xương sườn đều lộ ra hai bàn chân bằng
hai ống sậy, | Tôi cũng là người chế tạo bom đạn để cung cấp kịp thời cho Á Phi
| Tôi là em bé mười hai bị làm nhục, nhảy xuống biển sâu | Tôi cũng là nguời
hải tặc sinh ra với một trái tim chưa biết nhìn biết cảm | Hãy nhớ gọi đúng tên
tôi | Cho tôi được nghe một lần tất cả những tiếng tôi khóc tôi cười | Cho tôi
thấy nỗi đau và niềm vui là một | Hãy nhớ gọi đúng tên tôi | Cho tôi giật mình
tỉnh thức | Và để cho cánh cửa lòng tôi để ngỏ | Cánh cửa Xót Thương."
Bài thơ đó nghĩa là sao thưa thầy?
Thích Nhất Hạnh: Có nghĩa là lòng từ bi là sự tu tập quan
trọng nhất của chúng tôi. Phải hiểu sâu thì mới phát sinh lòng từ bi được. Hiểu
được nỗi khổ mà chúng sinh phải gánh chịu thì năng lượng từ bi mới trào dâng.
Và với năng lượng đó ta mới biết phải làm gì.
Oprah Winfrey:
Xong rồi. Cuối bài này, tôi còn một đề tài nữa tên là: Làm sao mà tôi biết cái
thấy của tôi là đúng. Làm sao mà thầy biết cái thấy của thầy là đúng nhất?
Thích Nhất Hạnh:
Tôi biết chắc chắn là tôi không bao giờ biết đúng, biết đầy đủ trọn vẹn hết.
Tôi phải tập học hỏi thêm, phải sẳn sàng buông bỏ những cái biết trước đó của
tôi để có thể thấy sâu hơn, hiểu rõ hơn về từng tình trạng, từng thực tại. Ta
phải luôn luôn học hỏi. Phải mở lòng ra để buông bỏ ý kiến riêng của mình để có
thể có cái thấy sâu sắc trọn vẹn hơn. Như khi ta leo lên một cái thang. Lên tới
bậc thứ sáu và ta nghĩ là tới đây là cao nhất rồi, vì thế ta không có dịp leo
lên bậc thứ bảy. Phương pháp là phải tập buông bỏ bậc thứ sáu để mới lên được
bậc thứ bảy. Đó là sự thực tập của chúng tôi, tập buông bỏ cái thấy của mình.
Không cố thủ cái thấy đang có, để có thể thấy được sâu hơn, rõ hơn, trọn vẹn hơn.
Đó là cốt lõi của sự thực tập trong Phật giáo. Người ta đau khổ vì họ bị kẹt
trong cái thấy của họ. Chắc mẻm là cái thấy của mình đúng nhất. Khi nào mà ta
buông bỏ được cái thấy - không trọn vẹn ấy - của mình, thì ta mới giải thoát
được và không còn khổ đau nữa.
Oprah Winfrey:
Có phải là sự thao thức là tìm cho được tự do phải không?
Thích Nhất Hạnh: Vâng, nhưng tự do trước nhất là thoát được
những cái thấy sai lầm phiến diện của mình. Chính cái thấy phiến diện sai lầm
ấy là nền tảng của tất cả khổ đau, sợ hãi và bạo động.
Oprah Winfrey: Thật
là vinh dự cho tôi được hầu chuyện với thầy ngày hôm nay.
Thích Nhất Hạnh:
Cảm ơn cô. Tôi mong cái hạnh phúc chia sẻ này có thể giúp được mọi người.
Oprah Winfrey:
Tôi tin là nó sẽ giúp.
Nguồn: Làng Mai
0 comments:
Post a Comment