Cha
đẻ của chiếc áo dài Việt Nam là họa sĩ Nguyễn Cát Tường (1912 – 1946). Từ kiểu
áo Lemur của người họa sĩ này, chiếc áo dài dần dần được cải tiến, cuối cùng trở
thành trang phục truyền thống tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam.
Một
trong những người đầu tiên góp công phô diễn chiếc áo dài của họa sĩ Nguyễn Cát
Tường là bà Nguyễn Thị Nội, người sau này trở thành vợ của ông.
Họa
sĩ Nguyễn Cát Tường sinh ra và lớn lên ở Sơn Tây - Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp
Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, ông làm cộng tác cho báo Phong Hóa do nhà văn Nhất
Linh làm chủ biên. Bằng khả năng nhìn nhận của mình, nhà văn Nhất Linh thấy họa
sĩ Nguyễn Cát Tường không chỉ vẽ tranh minh họa giỏi mà còn có thể đưa ra những
tư vấn làm đẹp cho phụ nữ rất có giá trị.
Họa sĩ Nguyễn Cát Tường
Vì
vậy, nhà văn Nhất Linh đã mở thêm chuyên mục “Vẻ đẹp riêng tặng các bà, các cô”
trên báo Phong Hóa và giao cho Nguyễn Cát Tường phụ trách. Chuyên mục chính thức
xuất hiện trên báo Phong Hóa số 85 ra ngày 11/2/1934. Sau 4 số báo nhẩn nha
phân tích về trang phục phụ nữ Việt, họa sĩ Nguyễn Cát Tường nhấn mạnh: “Quần
áo tuy dùng để che thân thể, nhưng nó có thể như tấm gương phản chiếu trình độ
trí thức của một nước. Bộ quần áo rồi sẽ phải như thế nào? Trước hết, nó phải hợp
với khí hậu xứ ta, với thời tiết các mùa, với công việc, với khuôn khổ, với mực
thước của thân hình mỗi bạn.
Sau
nữa, nó phải gọn gàng, giản dị, mạnh mẽ và có vẻ thẩm mỹ lịch sự. Nhưng dù thế
nào, nó cũng phải có cái tính cách riêng của nước nhà mới được. Các bạn là phụ
nữ Việt Nam, vậy áo của các bạn phải có một vẻ riêng để người khác khỏi nhầm
các bạn với phụ nữ nước ngoài, như nước Tàu, nước Pháp, nước Nhật Bản chẳng hạn”.
Với
quan niệm ấy, trên báo Phong Hóa số 90 ra ngày 23/3/1934, họa sĩ Nguyễn Cát Tường
đã công bố bản vẽ chiếc áo dài đầu tiên, đặt tên là áo dài Lemur. Nhà văn Thạch
Lam đã lên tiếng ủng hộ áo dài Lemur rất nồng nhiệt: “Sự cải cách y phục của phụ nữ ta có thể bởi cái nguyên nhân sau: cái
dáng điệu tự nhiên của thân thể người ta mà các họa sĩ biết thưởng thức. Biết sự
mềm mại tha thướt của dáng điệu, rồi làm thế nào cho cái ống quần, cái tà áo
theo cái mềm mại tha thướt đó, để làm tăng vẻ đẹp của thân hình cô thiếu nữ trẻ
trung”.
Để
chiếc áo dài Lemur bước từ trang báo ra cuộc đời, họa sĩ Nguyễn Cát Tường đã hợp
tác với hiệu may Cử Chung ở số 100 phố Hàng Bông - Hà Nội và hiệu may Phạm Tá ở
số 23 phố Bờ Hồ - Hà Nội. Đích thân họa sĩ Nguyễn Cát Tường đã đi tìm những phụ
liệu nhằm làm tăng thêm sức hấp dẫn cho chiếc áo dài.
Trong
quá trình tìm kiếm đó, Nguyễn Cát Tường có hẹn với một chủ xưởng dệt ren ở Bắc
Ninh tại ga Hàng Cỏ. Trong một lần ra ga, họa sĩ đã nhận được món quà nhân
duyên lớn nhất đời mình!
Khi
tàu từ Bắc Ninh vào ga Hàng Cỏ, họa sĩ Nguyễn Cát Tường chờ mãi không thấy ông
chủ xưởng dệt ren như đã hẹn. Đang ngó nghiêng kiếm tìm, họa sĩ Nguyễn Cát Tường
như trúng tiếng sét ái tình khi phát hiện một cô gái đi ngang. Không trang điểm,
trên đầu lại chít khăn xô đại tang, nhưng nhan sắc của cô gái làm họa sĩ Nguyễn
Cát Tường ngơ ngẩn.
Sau
giây phút choáng váng, họa sĩ Nguyễn Cát Tường hoàn hồn và đuổi theo cô gái. Nhưng
phép tắc lễ nghi khi ấy không cho phép trai gái làm quen sỗ sàng, ông đành dò
la tìm hiểu và biết được cô gái ấy tên Nội cũng ở Bắc Ninh, cô là con gái một
chủ xưởng dệt ren vừa qua đời.
Qua
người kéo xe của Nội, họa sĩ Nguyễn Cát Tường tìm cách nhờ đưa thư tới bà. Sau
mấy lần thư đi thư lại và thưởng không ít bạc cho người kéo xe, họa sĩ Nguyễn
Cát Tường được cô Nội hẹn gặp ở chuyến tàu Bắc Ninh - Hà Nội dịp cuối tuần.
Đúng
giờ, họa sĩ Nguyễn Cát Tường chưng diện bảnh bao để đứng đợi cô Nội ở ga Hàng Cỏ.
Cô Nội xuống tàu thật, với hai chiếc va li to đùng. Họa sĩ Nguyễn Cát Tường
nhào đến, cúi chào cô Nội rất điệu đàng kiểu quý ông. Cô Nội hơi ngơ ngác nhưng
vẫn không tỏ thái độ gì, chỉ nhìn xuống… hai cái va li. Dù không phải loại người
khỏe mạnh, nhưng họa sĩ Nguyễn Cát Tường cũng tỏ ra ga- lăng, hai tay nhấc bổng
hai cái va li lên.
Bà Nguyễn Thị Nội
Cứ
thế, nàng nhẹ nhàng đi trước, chàng hổn hển theo sau. Ra khỏi cổng ga, nàng đi
thẳng vào… đồn cảnh sát. Hơi khó hiểu, nhưng chàng cũng vào luôn và… hồn xiêu
phách tán khi nghe nàng tố giác tội phạm: “Ông
này lấy cắp hai cái va li của tôi!”.
Nhân
chứng và vật chứng đều có đủ, họa sĩ Nguyễn Cát Tường không biết cách nào biện
hộ cho bản thân, đành lấy mấy lá thư của cô Nội mà mình lúc nào cũng mang bên
mình để chứng minh cả hai có quan hệ với nhau. Cô Nội khăng khăng “không phải chữ của tôi”, và mượn giấy
bút của cảnh sát để biểu diễn chữ viết hoa mỹ gấp trăm lần thứ chữ viết mà họa
sĩ Nguyễn Cát Tường nhận được.
Trời
đất như sụp đổ dưới chân họa sĩ Nguyễn Cát Tường. Cô Nội thì nhận lại hai cái
va li để đi, còn họa sĩ Nguyễn Cát Tường phải ngồi ở đồn cảnh sát để tường
trình sự việc và chờ người của báo Phong Hóa đến bảo lãnh.
Tất
nhiên, lúc ấy nhà văn Nhất Linh - chủ báo Phong Hóa cũng là nhân vật có quyền lực,
nên họa sĩ Nguyễn Cát Tường nhanh chóng được ra khỏi đồn. Bấy giờ, họa sĩ Nguyễn
Cát Tường mới vỡ lẽ bị người kéo xe giở trò lừa đảo. Cái gọi là thư của cô Nội,
đều do người kéo xe tự viết để mong có mấy đồng tiền thưởng từ họa sĩ Nguyễn
Cát Tường.
Oan
gia ngõ hẹp, mấy ngày sau họa sĩ Nguyễn Cát Tường nhận được trát của tòa án. Lý
do, cô Nội về nhà kể lại cho mẹ nghe những điều đã xảy ra trên Hà Nội. Và bà
góa chủ xưởng thêu ren ở Bắc Ninh quyết không buông tha kẻ đã bôi nhọ thanh
danh con gái cưng của mình bằng sự vu vạ “viết
thư cho trai”. Thủ phạm là người kéo xe bị vạch mặt, nhưng họa sĩ Nguyễn
Cát Tường vẫn thua kiện và phải “bồi thường
một đồng danh dự” cho cô Nội!
Hình
ảnh cô Nội ngỡ đã tan thành mây khói trong giấc mộng của họa sĩ Nguyễn Cát Tường,
thì cái câu “hữu duyên thiên lý năng tương ngộ” lại ứng nghiệm. Tuy chồng đã
qua đời, nhưng cam kết cung cấp nguyên liệu cho việc may áo dài vẫn được người
vợ thừa kế xưởng dệt ren thực hiện, Họa sĩ Nguyễn Cát Tường được mời xuống Bắc
Ninh để gặp mặt cho một thương vụ.
Thật
bất ngờ, cô gái của bà chủ xưởng thêu ren thay mẹ rót trà mời khách, không ai
khác chính là cô Nội. Không giống như sự giận dữ trước đây đối với kẻ xúc phạm
cô gái mình, mẹ của cô Nội hết sức khen ngợi tài năng của họa sĩ Nguyễn Cát Tường
và không giấu giếm ý muốn nhận họa sĩ Nguyễn Cát Tường làm con rể.
Cuối
năm 1936, sau khi mãn tang thân phụ, Nguyễn Thị Nội xuất giá. Đám cưới được tổ
chức tưng bừng ở Bắc Ninh, và trong ngày vu quy, cô dâu Nguyễn Thị Nội mặc chiếc
áo dài do tân lang Nguyễn Cát Tường thiết kế. Vốn có gen kinh doanh, Nguyễn Thị
Nội đã giúp chồng phát triển thương hiệu áo dài Lemur rất thịnh vượng tại Hà Nội.
Hiệu may Lemur với sản phẩm chủ đạo là áo dài được mở tại số 16 phố Lê Lợi, trở
thành địa chỉ nổi tiếng nhất về y phục phụ nữ.
Một số mẫu áo dài Lemur
Bà
chủ Nguyễn Thị Nội không chỉ khéo léo chiều chuộng khách hàng, mà còn là người
mẫu thuyết phục nhất để người ta yêu thích chiếc áo dài. Cũng nhờ người mẫu
Nguyễn Thị Nội, họa sĩ Nguyễn Cát Tường có cảm hứng sáng tạo rất nhiều mẫu áo
dài, để in thành cuốn sách “50 mẫu y phục phụ nữ Lemur” do Nhà xuất bản Đời Nay
ấn hành. Năm 1939, hiệu may Lemur chuyển về số 14 phố Hàng Da. Và tại địa chỉ
này, bà Nguyễn Thị Nội đã mở phòng trà Thiên Hương quy tụ những nghệ sĩ lừng lẫy
nhất thủ đô hội ngộ hàng đêm.
Bà
Nguyễn Thị Nội sinh cho họa sĩ Nguyễn Cát Tường cả thảy 5 người con, 3 trai 2
gái. Ngày 17/12/1946, họa sĩ Nguyễn Cát Tường qua đời, hiệu may Lemur cũng đóng
cửa. Sau năm 1954, bà Nguyễn Thị Nội đưa gia đình vào Sài Gòn, và một mình làm
lụng nuôi các con khôn lớn.
0 comments:
Post a Comment