Vespa là một thương hiệu xe hai bánh nổi tiếng của Italy, mang tính biểu tượng và được yêu thích trên toàn thế giới với vẻ đẹp tao nhã, thanh lịch, và tinh tế. Trong hơn 50 dòng xe mang thương hiệu Vespa, PX được coi là mẫu xe có thiết kế hoàn hảo nhất, đẹp nhất. Hơn cả một chiếc xe, Vespa PX còn là biểu tượng của một nền văn hóa, một đất nước, thách thức cả những cột mốc của thời gian và định nghĩa về cái đẹp.
 |
| Vespa PX- một vẻ đẹp hoàn hảo |
Lịch sử phát triển
Tướng Corradino D’Ascanio được coi là cha đẻ của Vespa, ông là một kỹ sư hàng không, một nhà thiết kế tài ba người Italy. Chiếc trực thăng thương mại đầu tiên của hãng Agusta do D’Ascanio thiết kế. Đồng thời, ông cũng là người thiết kế ra mẫu scooter đầu tiên cho Ferdinando Innocenti, nhà sáng lập của Lambretta, một hãng xe scooter nổi tiếng khác của Italy. Do xảy ra sự bất đồng giữa hai người, D’Ascanio đã bắt tay với Enrico Piaggio, con trai thứ ba của nhà sáng lập Piaggio, hai người đã làm việc với nhau để cho ra đời "một cái gì đó thật khác". Một thứ phù hợp hơn với mọi người, có thể bảo vệ người lái (bộ khung thép dập nguyên khối), và giữ cho người lái luôn sạch sẽ khi trời mưa, kể từ đó những chiếc xe Vespa ra đời.
Tháng 4/1946, tại nhà máy Pontedera, 15 chiếc Vespa đầu tiên xuất xưởng, một trong số đó được chính Enrico Piaggio giới thiệu ra toàn thế giới từ Rome. Ngay lập tức, Vespa gây tiếng vang lớn tại Châu Âu. Khi đó, Vespa thân thiện nhờ tay lái không khác gì xe đạp. Khác lạ nhờ khung chắn phía trước và sàn xe rộng rãi giúp người lái không bị bụi, bẩn bắn lên người, hoặc đơn giản hơn là mặc váy cũng đi được Vespa. Ngay sau năm đầu ra mắt, đã có 2.181 chiếc Vespa được bán ra. Sau đó 1 năm, số xe bán ra đã tăng gấp 5 lần.
Năm 1951, có hơn 20.000 tín đồ "tôn thờ" Vespa đã tới Italy để tham dự ngày hội "Vespa Day". Sau đó, Vespa liên tiếp trở thành "nhân vật chính" trong nhiều bộ phim, nhiều câu chuyện, sách, hay cả những không gian decor, những show quảng cáo sang trọng.
Năm 1952, Vespa bắt đầu lắp ráp tại các nhà máy tại Anh và Pháp. Đến 1965, doanh số toàn thế giới của Vespa đã đặt 3,5 triệu xe.
Từ năm 1959, Piaggio đã trực thuộc sự quản lí của dòng họ Agnelli, dòng họ nổi danh với nhãn hiệu xe ô tô Fiat. Nghĩa là dù các sản phẩm vẫn mang tên như cũ, nhưng Piaggio đã thuộc về Fiat. Piaggio chịu trách nhiệm về sản xuất xe hai bánh còn Fiat sản xuất xe ô tô. Một phân nhánh khác của Piaggio chuyên sản xuất máy bay cỡ nhỏ và các phụ tùng hàng không thì lại thuộc về tay Ferari.
Năm 1965, theo con số ước tính, cứ 5 người dân Italy thì có một người sở hữu Vespa. Đó là những con số khiến mọi nhà sản xuất xe thèm khát, không chỉ trong quá khứ mà cả trong hiện tại.
Đến những năm 1970, thời đại tung hoành của xe scooter đi vào thoái trào. Kinh tế thế giới hồi phục và tăng trưởng, thêm vào đó, các hãng xe gắn máy Nhật Bản trở thành ngôi sao mới với những mẫu xe đa dạng, độ ổn định cao, giá rẻ, chiếm được sự yêu thích của số đông người tiêu dùng. Nhiều hãng sản xuất xe máy đi vào khó khăn, phá sản. Vespa không phải ngoại lệ, và tình hình trở nên ngày một khó khăn hơn. Ngoài một số thị trường ở thế giới thứ ba như Ấn Độ, Indonexia...vv còn tương đối mặn mà với những “con ong”, các thị trường truyền thống khác lần lượt suy giảm doanh số.
Trong giai đoạn khó khăn này, PX hầu như là mẫu xe duy nhất mà Piaggio dựa vào để tồn tại. Tình hình kinh doanh suy giảm, khủng hoảng sâu sắc về tài chính nội bộ và các vấn đề quản lí khiến Piaggio đứng trên bờ vực phá sản. Nếu không có mẫu PX và sự đỡ đầu của Fiat thì có lẽ Piaggio đã phá sản. Và đặc biệt, nếu không có sự gắng gượng cuối cùng, chứng minh được sự kinh điển của mẫu PX thì Piaggio có lẽ chẳng được ngày hôm nay. Phải chăng sự trường tồn của thiết kế PX cũng nói lên sự hàm ơn của nhà sản xuất đối với chàng mẫu xe này?
Năm 1977, một dòng Vespa mới được giới thiệu tại Milan, đó là chiếc PX với nhiều nâng cấp. Sản phẩm được phân phối với hai phiên bản là Vespa P125X và Vespa P200E với hệ thống đánh lửa điện tử. Và kể từ 1978 là Vespa P 150X, sau đó tên gọi được đổi thành Vespa PX 125 và Vespa PX 150E. Vào năm 1982, Vespa P 200 E được gọi là Vespa PX 200E. Đến năm 1988, doanh số trên toàn thế giới của Vespa đã đạt 10 triệu xe.
Năm 1999, khi công ty Morgan Grenfell Private Equity mua lại quyền sở hữu Piaggio, nỗ lực đầu tiên của họ là cải tiến công nghệ, kĩ thuật cho PX nhưng vẫn giữ nguyên dáng vẻ, và thực hiện một chiến dịch marketing bài bản trên toàn thế giới. Lại một lần nữa, PX đã chứng minh rằng, một vẻ đẹp hoàn hảo sẽ làm lay động cảm quan của những người biết yêu cái đẹp, PX model 2000 lăn bánh trên toàn châu Âu, châu Mĩ, châu Á, châu Phi và là dòng xe đem lại lợi nhuận nhiều nhất cho công ty.
Vespa PX ra đời và trở thành biểu tượng của phong cách Italy đích thực. Sau những cải tiến, PX nhanh chóng trở thành dòng xe Vespa được yêu mến và phổ biến nhất mọi thời đại. Đây cũng là mẫu xe được Vespa trau dồi những tinh túy cốt lõi của thương hiệu. Một chiếc xe bền bỉ, dễ sửa, thanh lịch.
Từ đây, Vespa vượt qua lãnh thổ đất mẹ và lăn bánh ở khắp nơi trên toàn thế giới. Người ta yêu mến Vespa như một thứ tôn giáo. Nhà văn, nhà báo Giorgio Bettinelli đã rong ruổi trên chiếc PX 7 tháng trời với khoảng 24.000 km để đến TP.Hồ Chí Minh. Từ Alaska (Mỹ) đến Patagonia (Cực nam của Nam Mỹ) trong 9 tháng với khoảng 36.000 km, từ Melbourne (Úc) đến Cape Town (Nam Phi) trong hơn 1 năm với khoảng 52.000 km. Giorgio cũng cho ra đời tự truyện "Brum, brum, 254.000 km trên một chiếc Vespa" kể về trải nghiệm qua 5 Châu lục trên chiếc PX của mình.
Năm 2007, Vespa PX bị dừng sản xuất do những yêu cầu khắc nghiệt về tiêu chuẩn khí thải của Châu Âu. Đã có hơn 3 triệu chiếc PX được bán ra trên toàn thế giới. Năm 2010, Vespa PX trở lại với người hâm mộ bằng một động cơ nâng cấp đạt các tiêu chuẩn về khí thải, thiết kế kết hợp kiểu dáng cổ với những chi tiết hiện đại. Năm 2016, PX một lần nữa trở lại trong dịp kỷ niệm 70 năm của thương hiệu Vespa. Đến nay, PX đã hoàn toàn ngưng sản xuất.
 |
| Vespa PX với vẻ thanh lịch |
Vẻ đẹp hoàn hảo
PX được coi là mẫu Vespa có thiết kế đẹp nhất, tinh tế nhất của các dòng xe đã được sản xuất ra. Đã gần nửa thế kỷ trôi qua, Piaggio vẫn không thể tìm được một mẫu Vespa kinh điển nào để thay thế PX. Một chiếc PX được sản xuất từ năm 1977 và một chiếc PX được sản xuất năm 2016 không có sự thay đổi về mặt hình dáng. Các tiêu chí quan trọng nhất của một chiếc PX vẫn như khi nó được ra đời:
- Chiều dài: 1,810mm
- Chiều rộng: 740mm
- Chiều cao: 810mm
- Cân nặng: 97 kg
- Bánh trước: 3.5 (bánh 10)
- Bánh sau: 3.5 (bánh 10)
Chưa có bất kỳ dòng xe, thiết kế nào của Piaggio có thể giữ lâu dài mà vẫn được yêu thích như thế. Và có thể, cũng không có hãng xe hai bánh hay ô tô nào giữ được một kiểu dáng lâu đến vậy. Điều đó có lẽ là do, PX là mẫu xe số hoàn hảo nhất mà họ có thể làm được. Hơn nữa, PX cũng là một trong những thành công lớn về mặt công nghệ và kĩ thuật của Piaggio.
Trước năm 1977, các mẫu Vespa phổ biến đều là kết tinh, thành quả của một quá trình thiết kế, đều là những tác phẩm nghệ thuật đã để lại dấu ấn và sự yêu thích đến tận ngày nay. Tuy nhiên, tất cả các dòng xe đó, đều ít nhiều có những khiếm khuyết dễ nhận thấy, và vẻ đẹp một cách tổng thể có nhiều điểm không hài hòa. PX là tổng hợp của những vẻ đẹp và tiện ích của các dòng xe trước đó, khiến nó mang một dáng vẻ hài hòa nhất, thanh thoát nhất, và lịch lãm nhất.
 |
| Những đường nét của PX |
Những cải tiến ở PX
Những năm cuối thập niêm 70 của thế kỷ trước, Piaggio đã có một cuộc cách mạng về kĩ thuật. Họ đã từ bỏ hệ thống đánh lửa má vít lạc hậu, không ổn định. Thay vào đó là ứng dụng công nghệ CDI bán dẫn, làm giảm tình trạng chết máy đột ngột và khó khởi động như các dòng Vespa trước đây. Cặp yên xe bồng bềnh trước kia cũng biến mất, thay bằng chiếc yên liền được thiết kế rộng rãi, êm ái tạo thoải cho người điều khiển xe và người ngồi sau. Tay lái điện với hệ thống tản nhiệt được thiết kế phù hợp hơn theo công nghệ của Mĩ, hoạt động tốt hơn và giảm bớt sự phức tạp của việc “rạch sườn” như các đời xe trước. Trên tay lái của PX có dòng chữ U.S pattern- đăng kí bản quyền tại Mĩ. Cốp xe PX do đó không cần phải xẻ các rãnh song song như Sprint, Super… nên liền lạc và bóng bẩy hơn. Cốp trái của PX được thiết kế một bánh phụ, ngoài việc giữ cân bằng tốt hơn, nó còn giúp PX gọn gàng, thẩm mỹ, và tinh tế hơn. Hệ thống gắn cốp được thiết kế mới với chốt cốp nằm dưới yên xe cộng với bộ phận máng bằng lò xo cũng là một cải tiến quan trọng. Cấu trúc mới này giúp cho cốp xe được gắn rất chắc chắn vào xe, không bị xộc xệch và rung lắc như những chiếc xe đời trước.
Một thay đổi quan trọng khác nữa, phù hợp với thời đại là PX có thêm gương chiếu hậu và đèn xi-nhan. Máy móc của PX là loại động cơ đời chót nên có độ hoàn chỉnh nhất so với các dòng Vespa trước đó. Độ ổn định và tính tin cậy của máy PX có thể chưa dám so sánh với một chiếc Honda Cub nhưng chắc chắn vượt xa hoăc ít nhất là bằng các loại Honda đời mới cùng độ tuổi.
Tiếng máy của PX kêu “phành phành”, ồn ào đầy mãnh lực. Còn tiếng máy của những dòng Vespa cổ kêu “phịch phịch” đều đặn như tiếng thở. Động cơ PX 150 có dung tích 151 cc, tốc độ tối đa đạt 90 km/h, dung tích bình xăng 8 lít. PX dùng loại xăng chuẩn là xăng không pha chì với nồng độ oóc-tan tối thiểu 91. PX và các dòng vespa cổ dùng xăng pha nhớt, các dòng cổ phải pha nhớt thủ công, còn PX đã được trang bị pha nhớt tự động.
Một cải tiến nhỏ nữa giúp mang lại an toàn cho người lái xe là hệ thống phanh, hệ thống “phanh đứng” kiểu chân phanh ô tô được nhiều lực gấp rưỡi so với hệ thống “phanh gánh” của các dòng Vespa trước 1977
Đầu đèn đúc ở các đời xe truớc bị xem là cục mịch và không hiệu quả. Tay lái PX được thiết kế lại, phần dưới đúc liền nhưng phần trên là một cái nắp bằng thép có thể tháo ra được dễ dàng, rất tiện lợi cho việc bảo quản và sửa chữa hệ thống điện đèn, công tơ mét, và tay ga, tay số. Tương tự, mớ dây điện lằng nhằng từng búi được sắp xếp gọn gàng và có trật tự ở ngay sau nắp “mặt nạ” xe. Công tơ mét đã có thêm đèn báo xi-nhan, đèn pha và đèn cốt, đồng hồ chỉ mức nhiên liệu.
Thân xe gồm những mảng miếng lớn được dập bằng thép nguyên tấm tạo nên vẻ cổ điển, nam tính cho chiếc xe. Bao quanh các chi tiết là những đường cong được bo tròn mang lại sự mềm mại đầy hấp dẫn, nhưng thanh lịch và tao nhã. Tính năng vận hành độc đáo, PX sử dụng hộp số côn tay 4 số tích hợp chuyển số trên tay lái, bên phía trái.
 |
| Vẻ đẹp lay động của PX |
PX vào Việt Nam từ bao giờ?
Cuối thập niên 70 và thập niên 80, có lẽ là lúc PX lặng lẽ và rón rén bước vào đời sống của dân Việt Nam theo nhiều cách khác nhau. Lúc đầu có thể theo con đường tiểu ngạch, nhập xe cũ và mới về từ Campuchia hoặc Indonesia. Cho đến khoảng năm 93-96 thì xe PX Ý mới chính thức ra mắt tại một số thành phố lớn như Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh. Các mẫu xe được bán đều là loại “PX có đề”, đánh dấu một sự thay đổi mới về một số phụ kiện nhưng vẫn giữ nguyên thiết kế “khuôn vàng thước ngọc” của PX.
Dòng xe PX và “kiểu PX” xuất hiện ở Việt Nam cũng tương đối đa dạng về chủng loại và phong phú về số lượng. Ta có thể nhận diện bằng nguồn gốc nước xuất xứ của chúng, bao gồm: Italy, Ấn độ, Đài Loan, và Indonesia. Ngoài ra, đôi khi cũng có những chiếc không truy được xuất xứ và cũng khó biết được chính xác chúng thuộc thể loại nào dù trông na ná kiểu PX.
Các loại PX tại Việt Nam:
- Ý: PX 150E, PX 200, PK 125, Cosa
- Đài Loan: PX 150, T5, Excell
- Ấn độ: Chetak150, Super 125 (thuộc nhãn hiệu Bajai)
- Indonesia: PX 150
Các loại xe của Ý chủ yếu là xe cũ nhập về thời kì đầu thập niên 90, trừ các xe PX “đời mới” và xe Cosa. Một thời gian sau thì PX 150E xuất hiện trong các hiệu bán xe máy ở Hà Nội theo con đường chính ngạch.
 |
| Vespa PX hài hòa từng chi tiết nhỏ |
Một vẻ đẹp, một phong cách
Các dòng xe Vespa nói chung và PX nói riêng được coi là loại xe có thiết kế đẹp, mang dáng vẻ thanh lịch, tao nhã. Trên thế giới cũng như Việt Nam, vespa cổ được yêu thích và trở thành một thứ gu, một thứ style rất riêng. Vespa PX chưa được giới chơi vespa coi là xe cổ, nó chỉ là dòng xe tiệm cận với vespa cổ. Tuy nhiên, PX lại có một giá trị khác và được yêu thích như một giá trị riêng biệt của nó. Những ai đã hiểu về vẻ đẹp và biết yêu PX rồi, thì tình yêu đó sẽ là vĩnh cửu. Nếu một ngày nào đó, vì một lý do nào đó, họ không còn cưỡi lên chiếc PX nữa, họ cũng sẽ không bao giờ tiếc nuối về quãng thời gian bên nhau, nó là một thứ kỷ niệm mà không chiếc xe nào có thể mang lại.
Và, Vespa PX cũng là một vẻ đẹp, một phong cách mà không chiếc xe nào khác có thể mang lại cho người yêu nó.
0 comments:
Post a Comment