Ayn Rand sinh ngày 02/02/1905 tại Saint Petersburg, Nga.
Tên khai sinh của bà là Alisa Zinovyevna Rosenbaum, Ayn Rand là con cả trong ba
người con gái của một gia đình dược sĩ trung lưu. Gia đình bà là những người theo
chủ nghĩa phương Tây hóa, niềm tin tín ngưỡng hòa trộn giữa chủ nghĩa thần bí
và chủ nghĩa dân tộc của Thánh mẫu Nga (niềm tin mãnh liệt vào Cơ đốc giáo, vào
tội lỗi của con người và sứ mệnh của nước Nga là cải đạo thế giới theo triết lý
tôn giáo của mình). Tuy nhiên, Rand coi tôn giáo là một hình thức mê tín và trở
thành người vô thần ở tuổi 14.
 |
| Ayn Rand |
Rand tự học đọc ở nhà và năm lên 9 tuổi bị cuốn hút bởi
chủ nghĩa anh hùng trong một cuốn sách phiêu lưu nhiều tập bằng tiếng Pháp có
tựa đề The Mysterious Valley. Ở tuổi
11 Rand đã quyết định trở thành một nhà văn, ảnh hưởng đặc biệt cho quyết định
này đến từ các tiểu thuyết của đại văn vào Victor Hugo. Các tác phẩm của Hugo
đã làm Rand chống lại quan điểm định mệnh về cuộc sống thống trị nước Nga, đất
nước mà sau này cô gọi là “một hố phân
tình cờ của nền văn minh”.
Giai đoạn bà lớn lên là một trong những thời kỳ hỗn loạn
nhất của nước Nga. Sau năm 1905, nhiều phong trào cách mạng nổi lên, đứng đầu
trong số đó là những người Bolshevik và Menshevik. Các nhóm này đã đưa đất nước
vào thời kỳ nội chiến, đặc biệt nổi bật trong Thế chiến thứ nhất, trong đó
những người Bolshevik đã đấu tranh để giành sự cai trị cho giai cấp vô sản và
giai cấp công nhân. Tiếp đó, đất nước rơi vào một cuộc nội chiến khốc liệt giữa
Bạch vệ và Hồng quân sau khi Nga đầu hàng Đức vào năm 1917. Những người
Bolshevik dưới thời Lenin cuối cùng đã chiến thắng, sau này trở thành Đảng Cộng
sản và mở ra kỷ nguyên Cộng sản ở Nga.
Năm 1917, khi những người Bolshevik tiếp quản và nắm giữ
quyền lực. Nhà nước đã quốc hữu hóa hiệu thuốc của gia đình bà và họ chạy trốn
đến thành phố Yevpatoria, Crimea dưới sự kiểm soát của Bạch vệ, lúc này Rand 12
tuổi. Khi được học về lịch sử Mỹ trong năm cuối trung học, Rand ngay lập tức coi
nước Mỹ là hình mẫu về một quốc gia của những người tự do. Tình yêu của Rand
dành cho phương Tây, đặc biệt là Mỹ được thôi thúc bởi các vở operetta của
Vienna, các bộ phim của Mỹ và Đức mà bà xem được.
Sau khi Rand tốt nghiệp trung học vào năm 1921, gia đình
bà trở về Saint Petersburg (khi đó gọi là Petrograd), lúc này gia đình bà sống
trong cảnh nghèo đói cùng cực. Rand học tại Đại học Petrograd, nơi đã cho phép
sinh viên nữ đi học sau cuộc cách mạng. Nhưng bà đã trở thành nạn nhân của một
cuộc thanh trừng đối với các sinh viên tư sản, sau đó tư cách của bà được khôi
phục và tốt nghiệp năm 1924 với bằng triết học và lịch sử. Rand cũng đã dành
một năm học biên kịch tại Học viện Nghệ thuật Điện ảnh Nhà nước như một bước để
trở thành tiểu thuyết gia, nơi đây bà cũng đã quyết định lấy bút danh Ayn Rand
cho mình. Trong thời gian này, Rand đã cho ra đời những tác phẩm chính thức đầu
tiên của mình, đó là các bài tiểu luận về Holywood. Các bài tiểu luận này đã
được xuất bản năm 1999 bởi The Ayn Rand Institute với tựa đề Russian Writings on Hollywood.
Vào cuối năm 1925, bà xin được thị thực du lịch thăm
người thân ở Mỹ, với lý do là học hỏi ngành kinh doanh điện ảnh của Mỹ và đã
đến Mỹ vào năm 1926. Sau 6 tháng sống với họ hàng ở Chicago, bà chuyển đến
Hollywood để theo đuổi sự nghiệp biên kịch. Vào ngày thứ hai ở đó, bà tình cờ
gặp đạo diễn người Mỹ mà bà yêu thích là Cecil B.DeMille, ông đã đưa bà đến
trường quay bộ phim sử thi The King of
Kings của mình và giao cho bà một vai diễn quần chúng, sau vai diễn này bà
được đạo diễn giao cho công việc đọc kịch bản. Trong tuần tiếp theo tại trường
quay, bà đã gặp người chồng tương lai của mình, nam diễn viên Frank O'Connor, họ
kết hôn vào năm 1929. Cuộc hôn nhân của họ kéo dài cho đến khi ông qua đời năm
mươi năm sau đó. Trong vài năm tiếp theo, bà đã làm nhiều công việc khác nhau ở
Hollywood để kiếm sống. Rand chính thức trở thành công dân Mỹ vào năm 1931, bà
đã nỗ lực để xin thị thực cho các thành viên khác trong gia đình rời khỏi Liên
Xô nhưng không thành công.
Năm 1932, Rand bán kịch bản đầu tiên của mình tên là Red Pawn cho Universal Studios, tuy nhiên nó đã không được dựng
thành phim. Cùng năm đó, vở kịch sân khấu đầu tiên của bà là The Night of January 16th được dựng trên sân khấu
Broadway. Năm 1933, bà hoàn thành cuốn tiểu thuyết đầu tay của mình tên là We the Living, nội
dung chính của cuốn tiểu thuyết là tự truyện về cuộc sống ở Liên Xô sau cách
mạng, được xuất bản vào năm 1936. We the Living mô tả
những xung đột giữa cá nhân và nhà nước, cuốn tiểu thuyết bán được số lượng
khiêm tốn ở Mỹ, mặc dù ở châu Âu nó được đón nhận tốt hơn. Rand đã viết lại
cuốn tiểu thuyết này vào năm 1959 và đạt được thành công lớn hơn, khi đó bà đã
có danh tiếng nhờ các tác phẩm khác của mình.
Tác phẩm thứ hai của Rand, một truyện ngắn phản địa
đàng có tên là Anthem, được xuất bản lần đầu tại Anh vào năm 1938. Không có
nhà xuất bản nào ở Mỹ đồng ý xuất bản Anthem
cho đến khi bà đồng ý sửa lại một chút tác phẩm của mình vào năm 1946. Theo lời
tựa mà Rand viết cho phiên bản của Mỹ, điểm khác biệt duy nhất giữa hai phiên
bản là về phong cách. Trong phiên bản của Mỹ, Rand không sử dụng ngôn ngữ thơ
mộng và hoa mỹ, đồng thời đơn giản hóa và làm rõ các chủ đề mà bà nêu ra. Những
chủ đề đó chủ yếu liên quan đến cuộc đấu tranh của chủ nghĩa cá nhân chống lại
chủ nghĩa toàn trị và chủ nghĩa tập thể - những ý tưởng này đạt đến đỉnh cao
trong lý thuyết Chủ nghĩa khách quan (hay chủ nghĩa vị kỷ) của bà - quan niệm
cho rằng giá trị của một người đến từ chính họ, không phải từ tác động của họ
đối với toàn thể xã hội - điều này ngày càng trở thành trọng tâm và di sản
trong cuộc sống của Rand. Chủ nghĩa khách quan thúc đẩy quan niệm của bà về lợi
ích cá nhân một cách hợp lý, bác bỏ chủ nghĩa vị tha.
Thành công lớn đầu tiên trong sự nghiệp của Rand đến từ
cuốn tiểu thuyết The Fountainhead (Suối nguồn) năm 1943. Bà đã
viết The Fountainhead trước khi viết Anthem, nhưng Anthem lại được hoàn thành trước do bà
đã gác lại việc viết The Fountainhead. Trong những năm
sau đó, hai vợ chồng bà tích cực hoạt động chính trị trong Đảng Cộng hòa, Rand
ủng hộ chủ nghĩa tư bản thị trường tự do. The Fountainhead (Suối nguồn) kể
về một kiến trúc sư tài ba đấu tranh chống lại những cá nhân cố gắng kiểm
soát và làm sai lệch tư tưởng, tầm nhìn của ông - kiến trúc sư đã phá hủy tòa
nhà đang xây dựng thay vì nhìn thấy nó hoàn thành với những thỏa hiệp. Thành
công của The Fountainhead đã mang lại
cho Rand sự nổi tiếng, đặc biệt là trong cộng đồng những người bảo thủ. Tuy
nhiên, Rand không thích bị gán với các phong trào chính trị bảo thủ hoặc tự do
ở Mỹ. Bà cảm thấy những ý tưởng của mình là khác biệt, đó là lý do tại sao bà
bắt đầu phong trào Chủ nghĩa khách quan
của riêng mình.
Trong quá trình viết tác phẩm này, Rand cũng lần đầu tiên
kê đơn Benzedrine, một loại amphetamine mà bà phải dùng trong nhiều năm, điều
này có thể là điểm bắt đầu hoặc góp phần tạo nên chứng thay đổi tâm trạng và
cảm xúc không ổn định của bà.
Ayn Rand trở lại Hollwood vào cuối năm 1943 để viết kịch
bản chuyển thể phim cho Suối nguồn, nhưng những hạn chế trong thời chiến đã trì
hoãn việc sản xuất bộ phim cho đến năm 1948. Khi này, bà làm việc bán thời gian
với tư cách biên kịch cho nhà sản xuất Hal Wallis, Rand đã viết các kịch bản
như Love Letters và You Came Along, và cũng bắt đầu cuối
tiểu thuyết Atlas Shrugged của mình. Năm 1951 Rand chuyển hẳn về New York và dành
toàn bộ thời gian để hoàn thành Atlas Shrugged.
Nhiều người coi Atlas Shrugged (Người khổng lồ
vươn vai), tác phẩm mà Rand bắt đầu
viết vào năm 1946 và xuất bản lần đầu vào năm 1957, là thành tựu lớn nhất của
bà với tư cách một nhà văn. Đây là cuốn tiểu thuyết dài nhất, công phu nhất và
là tác phẩm hư cấu cuối cùng của bà. Trong tiểu thuyết này, bà dõi theo cuộc
sống của những cá nhân và các doanh nghiệp lớn ở Mỹ, đề cao ý chí thành công và
lòng ích kỷ của họ. Atlas Shrugged làm
rõ triết lý mà Rand đã phát triển trong suốt cuộc đời mình, khởi đầu của triết
lý này được giới thiệu trong các chương cuối của Anthem. Thế giới được mô tả trong Atlas Shrugged được mô phỏng chặt chẽ theo hình
ảnh của nước Mỹ vào những năm 1890, thời kỳ đỉnh cao của thị trường tự do và sự
không can thiệp của chính phủ vào kinh tế.
Sau khi xuất bản Atlas Shrugged,
Rand tập trung vào việc viết và thuyết trình về Chủ nghĩa Khách quan. Bà qua
đời vào ngày 6 tháng 3 năm 1982. Những cuốn sách của bà đã bán được khoảng 40
triệu bản, đã thu hút được một lượng lớn các nhà triết học, nhà tư tưởng, và
người hâm mộ sùng bái, những người tiếp tục theo đuổi Chủ nghĩa Khách quan và
chủ nghĩa vị kỷ của bà. Năm 1958, bà thành lập một học viện chuyên giảng dạy
triết học của mình, vẫn còn hoạt động cho đến ngày nay.
0 comments:
Post a Comment