Diễn văn Gettysburg của Abraham Lincoln: đơn giản và trường tồn

Vào ngày 19/11/1863, Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln đã đọc bài diễn văn Gettyburg tại lễ cung hiến,  nghĩa trang quân sự ở Gettysburg, tiểu bang Pennsylvania, giữa bối cảnh Nội chiến. Mặc dù chỉ là phần phụ trong buổi lễ, Tổng thống Abraham Lincoln đã trình bày một trong những bài diễn văn đáng nhớ và nổi tiếng nhất lịch sử nước Mỹ. Chỉ với chưa đầy 275 từ, bài diễn văn đã viện dẫn những nguyên tắc về bình đẳng được tuyên cáo bởi bản Tuyên ngôn độc lập Mỹ, khéo léo và hùng hồn nhắc nhở toàn thể nhân dân về lý do tại sao liên minh miền Bắc phải chiến đấu và giành chiến thắng trong Nội chiến. Đó không chỉ là cho liên minh miền Bắc mà để “sản sinh một nền tự do mới”, và mang đến cho mọi người dân một sự bình đẳng thật sự.

Abraham Lincoln

Gettysburg là trận chiến đậm máu nhất thời Nội chiến, đã diễn ra bốn tháng trước đó. Trong vòng ba ngày, có hơn 45.000 người đã chết, thương vong, bị bắt giữ và mất tích. Gettyburg cũng là trận đánh có tính bước ngoặt, đây là lần cuối cùng quân miền Nam tiến đánh lãnh thổ miền Bắc, Tướng Robert E. Lee thất bại và rút lui khỏi Gettysburg, khởi đầu cho sự suy tàn của quân đội miền Nam.

David Wills là một luật sư được Thống đốc bang Pennsylvania Andrew Curtin giao trách nhiệm lo hậu sự cho những người đã hy sinh của cả hai phía tại trận Gettysburg, Wills mua một đồng cỏ rộng 17 mẫu để xây nghĩa trang cho hơn 7.500 người đã ngã xuống trong trận đánh. Ông cũng đã mời Edward Everett, một thượng nghĩ sĩ tài năng, từng giữ chức ngoại trưởng Mỹ, có học hàm giáo sư, và là một trong những nhà hùng biện nổi tiếng nhất lúc đó, đến đọc diễn văn tại buổi lễ cung hiến nghĩa trang. Sau khi cân nhắc lại, Wills gửi thêm một lá thư cho Lincoln xin ông “nói vài lời thích hợp”, bức thư này được gửi trước buổi lễ hai tuần.

Tại buổi lễ, 15000 người có mặt ở đó đã lắng nghe Everett suốt hai tiếng đồng hồ trước khi Lincoln phát biểu. Bài phát biểu chỉ diễn ra trong khoảng hai, ba phút, đã phản ánh niềm tin mới của Lincoln rằng, Nội chiến không chỉ là một cuộc chiến để cứu lấy phe Liên minh (miền Bắc), mà còn là một cuộc đấu tranh đòi tự do và bình đẳng cho tất cả mọi người, một lý tưởng mà Lincoln không mấy mặn mà trong những năm trước cuộc chiến.

Ban đầu, tùy theo các đảng phải, diễn văn Gettysburg đón nhận nhiều ý kiến trái chiều. Cho đến ngày nay, “bài phát biểu nhỏ”, cái tên mà sau này Lincoln gọi nó, được nhiều người cho là bài diễn văn về tầm nhìn dân chủ hùng hồn nhất từng được trình bày. Bài diễn văn được đánh giá là một trong những văn kiện bằng tiếng Anh hay nhất trong suốt bề dày lịch sử nhân loại và là một trong những bài diễn văn được trích dẫn nhiều nhất trong lịch sử nước Mỹ.

Cho đến ngày nay, các học giả, các nhà nghiên cứu vẫn không thống nhất về ngôn từ chính xác của bài diễn văn cũng như các bản sao chép được ấn hành bởi báo chí. Ngay cả những bản viết tay của Lincoln cũng khác nhau về ngôn từ, phân đoạn và cấu trúc. Trong các phiên bản này, văn bản của Bliss được xem là bản chuẩn. Đó là bản duy nhất có chữ ký của Lincoln,

Bài diễn văn bắt đầu với câu nói ngày nay đã trở thành khuôn mẫu “Four score and seven years ago” (Tám mươi bảy năm trước), Lincoln đề cập đến những diễn biến trong cuộc Cách mạng Mỹ và miêu tả buổi lễ tại Gettyburg là một cơ hội không chỉ để cung hiến nghĩa trang, mà còn để hiến dâng mạng sống cho cuộc đấu tranh nhằm đảm bảo rằng chính quyền của dân, do dân, vì dân sẽ không lụi tàn khỏi mặt đất. Sau đây là toàn bộ bài diễn văn Gettysburg, bản dịch từ văn bản của Bliss:

“Tám mươi bảy năm trước, cha ông ta đã dựng nước trên mảnh đất này, bắt nguồn từ khao khát tự do, và dốc lòng cho niềm tin rằng mọi người sinh ra đều bình đẳng.

Hôm nay, chúng ta đang chiến đấu cho một cuộc chiến vĩ đại, cuộc chiến thử thách sự kiên cường của quốc gia này, cũng như bất cứ quốc gia nào khác, rằng liệu chúng ta có đủ quyết tâm theo đuổi lý tưởng mà từ đó đất nước đã được tạo dựng nên. Chúng ta gặp nhau ở đây, trên bãi chiến trường này, dành một phần của mảnh đất này làm nơi yên nghỉ cuối cùng cho những người đã hiến dâng mạng sống của mình để tổ quốc được sống. Đó là điều chúng ta cần phải làm.

Song, theo một nghĩa rộng lớn hơn, chúng ta không thể hiến dâng, cũng không thể tôn phong mảnh đất này thêm. Chính những con người dũng cảm đã chiến đấu tại đây, dù đang sống hay đã chết, đã làm cho nó thiêng liêng, họ đã làm điều mà những con người yếu đuối như chúng ta không thể làm gì thêm nữa. Thế giới sẽ không quan tâm, cũng chẳng nhớ đến những gì chúng ta đang nói lúc này, nhưng thế giới sẽ không bao giờ quên những gì họ đã làm tại đây.

Ấy là cho chúng ta, chính những người còn sống, mới cần hiến dâng mình cho sự nghiệp còn dang dở mà những con người cao quý này để lại, họ đã cống hiến đời mình để sự nghiệp đó nhanh thành công hơn.

Ấy là cho chúng ta, những người đang có mặt ở đây, chúng ta tiếp nhận trọng trách được giao phó – chúng ta tiếp nhận từ những người đã hy sinh, họ đang được vinh danh vì lòng tận tụy với sự nghiệp mà họ đã cống hiến bằng chính sinh mạng của mình – ngay tại đây, chúng ta quyết tâm không để cái chết của họ trở nên vô ích – đất nước này, dưới ơn trên của Chúa, sẽ hình thành một nền tự do mới – và chính quyền của dân, do dân, vì dân sẽ không lụi tàn khỏi mặt đất này”.

VnTimeless

Cảm ơn bạn đã ghé thăm website!