Chúc thư Heiligenstadt của Beethoven

Chúc thư Heiligenstadt là bức thư nổi tiếng mà Beethoven đã viết cho hai người em trai của mình, bức thư được viết vào ngày 06/10/1802. Trong bức thư, nhà soạn nhạc đã thể hiện sự thất vọng của mình khi bệnh điếc ngày càng trầm trọng, đồng thời nói rằng căn bệnh đã khiến ông dần xa lánh mọi người và có ý định tự tử. Phần cuối của chúc thư Heiligenstadt, ông thể hiện khát vọng vượt qua nỗi đau về thể xác và tinh thần để hoàn thành số mệnh nghệ thuật của mình, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp âm nhạc của Beethoven, từ đó một kỷ nguyên mới bắt đầu và âm nhạc đã mãi mãi thay đổi từ đó.

Beethoven

Tại sao bức thư lại có tên gọi là Chúc thư Heiligenstadt?

Heiligenstadt là một ngôi làng nhỏ gần Vienna vào thời Beethoven sống. Ông thường đến đây sống vào mùa hè, ngôi làng này có thể đi bộ đường dài trên núi, có đồ ăn, đồ uống ngon, và có thể tắm suối khoáng ở các spa địa phương. Heiligenstadt ngày nay là một phần của thành phố Vienna, có nhiều ngôi nhà, nhà trọ và nhà hàng mà Beethoven ghé thăm hàng ngày vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.

Beethoven đã viết bức thư của mình ở đây, đó là bằng chứng ghi nhận lần đầu tiên về bệnh điếc và sự tuyệt vọng của ông, nó như một bản di chúc không chỉ dành cho hai người em trai của ông mà còn dành cho hậu thế. Do đó, nó được hậu thế gọi là Chúc thư Heiligenstadt.

Chúc thư Heiligenstadt dành cho ai?

Bức thư được đề gửi cho hai người em trai của ông là Nikolaus Johann và Kaspar Anton Karl. Bức thư dài ba trang này không phải là bản thảo thông thường của Beethoven, mà là một bức thư được cân nhắc kỹ lưỡng và có cấu trúc, cuối cùng được gửi đến toàn thế giới, không chỉ hai người em của mình. Chắc chắn Beethoven hy vọng rằng sau khi ông qua đời, bức thư này sẽ được công khai và mọi người sẽ hiểu được lý do thực sự khiến ông thu mình xa lánh mọi người và những quyết tâm của ông để cống hiến cho nền âm nhạc.

Bức thư này không bao giờ được gửi cho những người em trai mà nằm trong số những đồ dùng cá nhân của ông. Sau khi ông qua đời, Anton Schindler và người bạn của Beethoven là Stephan von Breuning đã tìm thấy nó trong bàn làm việc của ông vào tháng 03/1827. Tháng 10 năm đó, bức thư được công bố với tên gọi Chúc thư Heiligenstadt. Từ năm 1888, bức thư gốc được lưu giữ tại Đại học Oldenburg, Đức.

Nội dung Chúc thư Heiligenstadt và bình luận

Beethoven viết thư cho hai em trai mình, trong khi cái tên Karl được viết ra, Beethoven lại để trống tên của Johann như ông vẫn thường làm. Có nhiều giả thuyết cho điều này, từ việc Beethoven không chắc chắn có nên dùng tên đầy đủ của Johann (Nikolaus Johann) hay không, tới tình cảm riêng của ông đối với các em trai, và đặc biệt là việc ông căm ghét cha mình suốt đời, người cũng được gọi là Johann (đến năm 1802 cha ông đã mất được 10 năm), vì vậy ông không muốn viết cái tên đó ra.

Phần mở đầu của bức thư cũng là phần khó khăn nhất đối với ông. Ông thừa nhận mình đã bị và có thể sẽ bị điếc mãi mãi, từ đó phải xa lánh bạn bè và xã hội!

“Gửi các em trai Karl và …Beethoven.

Ôi các em, các em thường nói rằng anh ác ý, ngoan cố và hay chán ghét cuộc đời, các em mới hiểu lầm về anh biết bao nhiêu. Các em không biết nguyên nhân sâu xa khiến anh trở thành như thế. Từ thuở ấu thơ, trái tim và tâm hồn anh đã tràn đầy những cảm xúc êm đềm của thiện ý và hơn nữa, anh luôn có mong muốn làm những điều lớn lao. Các em hãy nghĩ xem trong 6 năm qua, anh đã đau đớn một cách tuyệt vọng như thế nào, bị các bác sĩ dốt nát làm cho tình hình ngày càng trở nên tồi tệ hơn, suốt từ năm này sang năm khác bị lừa dối bởi những niềm hy vọng cải thiện bệnh tình, cuối cùng phải đối mặt với viễn cảnh bệnh tật lâu dài (phải mất nhiều năm điều trị hoặc có thể không bao giờ chữa khỏi).

Mặc dù sinh ra với tính khí nóng nảy, năng động, thậm chí dễ bị tổn thương trước những lời dị nghị của xã hội, anh đã sớm thu mình lại để sống một cuộc đời đơn độc. Nếu đôi khi anh cố quên đi tất cả những điều này, thì anh bị ném trở lại đau khổ một cách gấp đôi bởi thính giác của mình. Ấy thế mà anh không thể nói với mọi người rằng: “Hãy nói to lên, hãy hét lên, vì tôi bị điếc”.

Lúc này, Beethoven vẫn đang ở giai đoạn đầu sự nghiệp. Ông cũng như nhiều tài năng âm nhạc cùng thời đang cạnh tranh vươn lên để khẳng định tên tuổi của mình. Ở Vienna vào thời điểm đó, chỉ những nhạc sĩ và nhà soạn nhạc tài giỏi nhất mới có thể tồn tại! Trong hoàn cảnh đó, việc bị và phải thừa nhận bệnh điếc là một điều tuyệt vọng đối với một nhạc sĩ và nhà soạn nhạc.

“Ôi, làm sao anh có thể thừa nhận mình bị điếc, một giác quan mà lẽ ra phải hoàn hảo hơn những người khác, một giác quan mà anh đã từng có, một giác quan hoàn hảo mà ít người trong nghề có được hoặc từng có.”

Trong phần tiếp theo, Beethoven nói rằng ông đau đớn thế nào khi phải thu mình để trở nên đơn độc, và mặc dù mong muốn có bạn đồng hành, có những cuộc trò chuyện, ông không thể làm được điều đó. Cuộc sống của ông giống như cuộc sống của một người lưu đầy.

“Ôi, anh không thể làm được, vì vậy hãy tha thứ cho anh khi các em thấy anh thu mình, mặc dù anh rất muốn vui vẻ một cách chan hòa với các em. Sự bất hạnh của anh còn đau đớn gấp đôi vì anh buộc phải chấp nhận bị hiểu lầm; đối với anh, không thể có những cuộc vui với mọi người, không thể có những cuộc trò chuyện tinh tế, không thể trao đổi ý tưởng với những người xung quanh. . . Anh phải sống đơn độc một mình như một người lưu đầy. Anh không thể hòa nhập với xã hội dù chỉ ở mức cần thiết. Nếu anh đến gần mọi người thì một nỗi đau đớn dâng lên trong anh, và anh sợ mọi người có thể phát hiện ra căn bệnh của mình”.

Tiếp theo bức thư, Beethoven nói đến một hiện thực đã trở nên quen thuộc với những người tìm hiểu về cuộc đời ông, ông không nghe thấy tiếng nhạc và tiếng hát của những người chăn cừu khi đi bộ cùng bạn mình. Đây là một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất liên quan đến bệnh điếc của ông. Cũng ở đoạn này, lần đầu tiên ông đã nói về ý định tự tử của mình.

“Vì vậy sáu tháng qua anh đã sống ở vùng nông thôn, để bắt thính giác của mình nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt. Gần đây người bác sĩ thông minh của anh đã chấp nhận trạng thái tinh thần hiện tại của anh, mặc dù đôi khi anh đã làm điều ngược lại, để thỏa mãn mong muốn được bầu bạn với mọi người. Nhưng thật là nhục nhã cho anh khi người đứng cạnh nghe thấy tiếng sáo ở xa mà anh không nghe thấy gì, hoặc có người nghe thấy tiếng hát của người chăn cừu mà anh lại không. Những điều như thế gần như đã khiến anh tuyệt vọng, thêm một chút nữa là anh đã kết thúc cuộc đời của mình”.

Trong hoàn cảnh như thế, người ta phải bám víu vào điều gì để sống tiếp một cách có ý nghĩa? Đối với Beethoven, đó chính là nghệ thuật, âm nhạc của ông và nhiều tác phẩm vẫn đang nung nấu để được ra đời. Nhiệm vụ của ông chưa hoàn thành, cuộc chạy đua vẫn chưa kết thúc. Lúc này, người anh hùng Beethoven đã xuất hiện.

“Điều duy nhất đã ngăn anh lại chính là khát vọng nghệ thuật của mình. Anh không thể rời bỏ thế giới này cho đến khi anh hoàn thành mọi điều anh đã khao khát. Thế là anh đành cam chịu sự khốn khổ này, nó thực sự khốn khổ với một thể xác dễ bị tổn thương như anh, lại bị quăng quật thêm bởi sự thay đổi đột ngột một cách tồi tệ này, nó đẩy con người rơi xuống tình trạng bi thảm nhất.”

Phần tiếp theo có thể quen thuộc với những người biết Kinh thánh. Vài dòng này có thể trích từ sách Book of Job (Là một phần trong Kinh Cựu ước).

“Kiên nhẫn, theo như họ nói, là điều giờ đây anh phải có để dẫn lối cho mình và anh đã làm thế - anh hy vọng mình sẽ mãi mạnh mẽ để đủ quyết tâm, cho đến khi Parcae không còn kiên nhẫn nữa và cắt đi sợi chỉ sự sống của anh. Có lẽ anh sẽ khá hơn, cũng có lẽ không, nhưng anh đã sẵn sàng.” (Parcae là hiện thân của số phận, Parcae bao gồm 3 người là Nona, Decima và Morta, họ kiểm soát sự sống và cái chết của một người. Trong đó, Morta là người cuối cùng cắt đứt sợi chỉ của cuộc sống, khi sợi chỉ của một người bị Morta cắt đứt, người đó sẽ rời xa cuộc đời – chú thích của người dịch)

Bắt buộc phải trở thành một triết gia khi đã ở tuổi 28, ôi, điều đó thật không dễ dàng với anh, và đối với một người nghệ sĩ, điều đó còn khó hơn nhiều so với bất kỳ ai.

Ôi Thượng Đế, Người thấy được tâm hồn sâu thẳm nhất của con, Người biết rằng trong đó có tình yêu nhân loại và khát khao làm những điều thiện.

Hỡi mọi người, khi nào các bạn đọc được những dòng này, hãy nghĩ về việc các bạn đã đối xử bất công với tôi thế nào. Người nào đó gặp bất hạnh có thể an ủi mình khi tìm thấy một trường hợp tương tự, người mà bất chấp mọi giới hạn của tự nhiên vẫn cố gắng làm điều có thể để được chấp nhận giữa những nghệ sĩ và con người đáng kính”.

Phần còn lại của bức thư trở nên thực tế hơn, nó giống như một di chúc. Cuối cùng là một lời tạm biệt và khuyên những người em của mình tìm kiếm một cuộc sống có ý nghĩa.

“Các em, em trai Karl và … của anh, ngay khi anh chết, nếu bác sĩ Schmidt vẫn còn sống, hãy yêu cầu ông ấy mô tả căn bệnh của anh kèm bức thư này như một bằng chứng, khi đó, ít nhất là thế giới có thể hiểu và thông cảm với anh hơn sau khi anh chết.

Đồng thời, anh tuyên bố hai em là những người thừa kế gia tài nhỏ của anh (nếu có thể gọi nó như vậy); hãy chia đều: hãy khoan dung và giúp đỡ lẫn nhau. Những tổn thương mà các em đã gây ra cho anh, các em biết đấy, đã được tha thứ từ lâu rồi.

Với em, em trai Karl, anh đặc biệt cảm ơn em vì sự gắn bó em đã dành cho anh thời gian gần đây. Anh mong em có một cuộc sống tốt đẹp và tự do hơn cuộc sống của anh. Hãy dạy bảo con cái em những phẩm chất tốt đẹp; chỉ có phẩm hạnh, chứ không phải tiền bạc, mới có thể khiến chúng hạnh phúc. Anh nói những điều này từ kinh nghiệm; đó chính là thứ đã nâng đỡ anh trong lúc đau khổ cùng cực. Cảm ơn điều đó và cảm ơn khát vọng nghệ thuật, vì chúng, anh đã không chấm dứt cuộc đời của mình – xin từ biệt và hãy yêu thương nhau.

Tôi xin cảm ơn tất cả bạn bè, đặc biệt là Hoàng tử Lichnowsky và Giáo sư Schmidt. Tôi muốn các nhạc cụ mà Hoàng tử L đã tài trợ sẽ được các bạn giữ gìn, nhưng không phải để gây ra sự tranh chấp giữa các bạn, và ngay khi chúng có thể phục vụ một mục đích tốt hơn thì hãy bán chúng đi. Tôi sẽ hạnh phúc biết bao nếu vẫn có thể giúp ích cho các bạn khi ở trong ngôi mộ của mình - hãy cứ như vậy”.

Trong những dòng cuối cùng, Beethoven đã vượt qua nỗi sợ hãi, thể hiện sự dũng cảm và sẵn sàng đối mặt với cái chết bất cứ lúc nào.

“Với niềm vui, tôi vội vã đi đến cái chết. Nếu điều đó đến khi tôi chưa hoàn thành mọi khả năng sáng tác nghệ thuật của mình, thì số phận nghiệt ngã của tôi đã đến quá sớm, và chắc là tôi mong rằng điều đó sẽ đến muộn hơn - nhưng ngay cả như vậy tôi vẫn nên hạnh phúc, vì chẳng phải nó sẽ giải thoát tôi khỏi những đau khổ bất tận sao? - Hãy đến khi mày muốn, ta sẽ dũng cảm đối mặt với mày. Xin tạm biệt và đừng hoàn toàn quên tôi sau khi tôi chết, tôi xứng đáng có được điều này từ các bạn, bời vì suốt cuộc đời mình, tôi đã luôn nghĩ về các bạn và luôn cố gắng để làm các bạn hạnh phúc hơn - xin hãy như vậy.

Ludwig van Beethoven”.

Beethoven kết thúc bức thư ở đây, dán thư bằng sáp và niêm phong. Sau đó, ông thêm ngày tháng, địa điểm và hướng dẫn ngoài bức thư.

“Heiligenstadt,

Ngày 6 tháng 10 năm 1802

Dành cho những người em Karl và… của tôi và để họ đọc và thực hiện sau khi tôi chết.”

Bản thân bức thư này rất đau lòng và mặc dù Beethoven dễ bị cuốn theo cảm xúc, Chúc thư Heiligenstadt rất trung thực và không hề giả tạo. Một nhà soạn nhạc tài năng, đơn độc, không gia đình hay con cái, đang phải đối mặt với căn bệnh nan y, căn bệnh ở nơi nó gây tổn thương nhất: cơ quan cảm giác quan trọng nhất đối với một nhà soạn nhạc! Vào thời điểm đó, ông không nghe thấy những âm thanh cao vút, thường bị hiểu lầm hoặc không nghe rõ khi mọi người nói chuyện với ông. Tuy nhiên, chẳng mấy chốc, ông sẽ không nghe thấy bất cứ điều gì, ông sẽ không thể trò chuyện với ai, ông sẽ không thể chơi một nhạc cụ nào, ông sẽ không bao giờ có thể nghe nhạc…

Nhận ra và có lẽ cũng chấp nhận số phận này, bốn ngày sau, ông viết thêm những dòng sau ở bên ngoài bức thư.

“Heiglnstadt [sic], ngày 10 tháng 10 năm 1802, vì vậy tôi xin tạm biệt nơi đây và thực sự buồn bã. Vâng, niềm hy vọng thiết tha mà tôi mang theo đến đây, niềm hy vọng được chữa lành ở một mức độ nào đó – giờ đây tôi phải hoàn toàn từ bỏ. Niềm hy vọng của tôi rơi cùng những chiếc lá mùa thu héo úa. Tôi rời khỏi đây, ngay cả lòng can đảm thường truyền cảm hứng cho tôi trong những ngày hè tươi đẹp cũng đã biến mất. Ôi Chúa quan phòng – xin hãy ban cho tôi một ngày cuối vui vẻ thuần khiết, đã quá lâu rồi trong tim tôi không vang vọng một niềm vui thật sự nào. Ôi khi nào, ôi khi nào, Chúa ơi, tôi sẽ cảm thấy nó một lần nữa trong ngôi đền của thiên nhiên và nhân loại.

Không bao giờ?

Không

Ồ điều đó sẽ quá khó khăn”.

(Dương Tất Thắng dịch)

Như vậy, chúng ta đã đi hết Chúc thư Heiligenstadt của Beethoven, đây là một tài liệu quan trọng cho những người tìm hiểu về cuộc đời của Beethoven. Qua bức thư này, chúng ta thấy được hiện thực của Beethoven, những đau khổ, sự tuyệt vọng và đặc biệt là tinh thần vượt qua nghịch cảnh để vươn lên là một trong số ít những tượng đài bất tử trong lĩnh vực của mình.

VnTimeless

Cảm ơn bạn đã ghé thăm website!