Review sách Thế giới như tôi thấy (Albert Einstein)

Thế giới như tôi thấy (The World As I See It) là một quyển sách kinh điển của Albert Einstein, được công bố năm 1930 và xuất bản lần đầu năm 1934. Tác phẩm là một bức tranh nhiều màu sắc, tập hợp các bài luận, bài phát biểu và thư từ của tác giả, mở ra một góc nhìn vào suy nghĩ của một trong những nhà tư tưởng mang tính biểu tượng nhất trong lịch sử. Cuốn sách này không phải một chuyên luận khoa học mà là những chiêm nghiệm về đạo đức, tâm linh và trách nhiệm của con người. Qua Thế giới như tôi thấy, Einstein không chỉ hiện lên là một thiên tài khoa học mà còn là một triết gia vô cùng nhân văn, đấu tranh với các câu hỏi về sự tồn tại, mục đích và công lý xã hội.

Thế giới như tôi thấy, NXB Trí Thức

Khác với chiều sâu trong những suy tư khoa học của Einstein, lời văn trong cuốn sách này, ngay từ đâu đã quyến rũ người đọc bởi sự giản dị và rõ ràng. Các bài viết thấm đẫm sự khiêm nhường một cách khó tin, có phần là nghịch lý khi so với tầm vóc khổng lồ của người viết ra chúng. Như trong bài luận có tiêu đề "Thế giới như tôi thấy", Einstein đã định vị cuộc đời mình là tận hiến theo đuổi khoa học, để đóng góp những lợi ích lớn hơn cho nhân loại, không phải để theo đuổi danh vọng hay sự giàu có. Ông viết, "Giá trị của một người nằm ở những gì anh ta cho đi chứ không phải ở những gì anh ta có khả năng nhận được". Quan điểm này là một chủ đề xuyên suốt toàn bộ tác phẩm và cả cuộc đời Einstein, nhấn mạnh niềm tin, tư tưởng của ông rằng, những thành tựu trí tuệ chỉ có ý nghĩa khi nó gắn liền với những mục đích cao cả về mặt đạo đức.

Thế giới như tôi thấy được cấu trúc theo nhiều chủ đề, đề cập đến nhiều vấn đề rộng lớn như khoa học, tôn giáo, chính trị và cá nhân. Trong các bài luận như “Tôn giáo và khoa học”, Einstein nêu lên quan điểm nổi tiếng về tôn giáo vũ trụ, bác bỏ khái niệm nhân hình về Chúa trong khi vẫn kính sợ trật tự phức tạp của vũ trụ. Ông gọi quan điểm này là “niềm tin sâu sắc về sự hiện diện của một sức mạnh lý luận siêu việt”, một khẳng định chống lại cả giáo điều cứng nhắc của tôn giáo và chủ nghĩa hư vô của chủ nghĩa duy vật thuần túy. Con đường trung dung này phản ánh khả năng vượt qua các nhị phân phân cực của Einstein, đưa ra những hiểu biết vừa vượt thời gian vừa hợp thời.

Điều làm cho Thế giới như tôi thấy khác biệt với các tác phẩm triết học thông thường là tính thời đại, tính thực dụng mà Einstein nêu lên trong tác phẩm. Những suy ngẫm của ông về chính trị và xã hội, được viết trong những năm giữa hai cuộc chiến tranh thế giới đầy biến động, là lời kêu gọi về lòng trắc ẩn và công lý. Ông chỉ trích chủ nghĩa dân tộc, ủng hộ chủ nghĩa hòa bình và nhấn mạnh tầm quan trọng của sự thống nhất toàn cầu. Einstein lên án định kiến ​​chủng tộc một cách thẳng thắn, gọi đó là "một căn bệnh của người da trắng" mà họ phải đối mặt bằng cả lòng dũng cảm và hành động. Những bài luận này, được viết cách đây gần một thế kỷ, vẫn còn nguyên giá trị, đóng vai trò là minh chứng cho sự tiên đoán và tầm nhìn xa về mặt đạo đức của Einstein. Bối cảnh thế giới vào thời Einstein sống không khác nhiều so với ngày nay, nhân loại vẫn đối mặt với những vấn đề mà ông đã đặt ra và vẫn chưa tìm ra câu trả lời.

Một trong những khía cạnh sâu sắc nhất của cuốn sách là sự thừa nhận thẳng thắn của Einstein về những hạn chế của con người, bao gồm cả hạn chế của chính ông. Bất chấp tầm vóc trí tuệ của mình, ông vẫn nhận thức sâu sắc về sự mong manh của lý trí con người và việc con người không thể hoàn hảo. Sự khiêm tốn này làm phong phú thêm những lời chỉ trích của ông về các cấu trúc xã hội và những lời kêu gọi cải cách, khiến chúng ít mang tính giáo huấn và trở nên hấp dẫn hơn. Einstein cũng khuyên mọi người không nên thần tượng ông mà hãy đi vào quá trình đánh giá phê phán của riêng họ.

Mặc dù lời văn của Einstein dễ hiểu, đôi khi nó mang tính trữ tình nhưng ở mức độ khiêm tốn, như thể sự say mê vũ trụ của Einstein đã thấm vào tác phẩm của ông. Có một sự thơ mộng trong các mô tả về thiên nhiên và sự kết nối của mọi sự sống. Điều này khiến người đọc nhận thấy tư duy khoa học của ông không thể tách rời khỏi sự nhạy cảm về triết học và tâm linh.

Nếu cuốn sách có khuyết điểm nào đó, thì hẳn là sự thiếu chiều sâu trong một số bài luận, Einstein đã lướt qua bề mặt của các vấn đề phức tạp một cách ngắn gọn. Tuy nhiên, đây không hẳn là một khuyết điểm mà là một đặc điểm, vì bản chất rời rạc của các chủ đề phản ánh tâm trí đa diện của Einstein. Nó mời gọi người đọc tiếp cận các vấn đề như một cuộc trò chuyện hơn là một lời khẳng định dứt khoát, Einstein nêu lên một loạt các điểm khởi đầu để suy ngẫm hơn là đưa ra câu trả lời cuối cùng.

Trong  Thế giới như tôi thấy,  Einstein đóng vai trò như một triết gia đạo đức theo đúng nghĩa đen của nó, kết hợp giữa trí tuệ với sự đồng cảm. Mong muốn của ông về thế giới là sự phụ thuộc lẫn nhau và trách nhiệm chung giữa các quốc gia và cá thể, một mong muốn gần như không tưởng nhưng lại bám rễ sâu vào thực tế của sự tồn tại của con người. Cuốn sách là lời nhắc nhở rằng việc theo đuổi kiến ​​thức không thể tách rời khỏi việc theo đuổi trí tuệ và đạo đức, rằng khoa học và tâm linh không hề mâu thuẫn nhau, có thể cùng nhau soi sáng con đường đến một cuộc sống công bằng và ý nghĩa hơn.

Những suy ngẫm của Einstein, mặc dù được viết trong bóng tối của những sự biến động mang tính thời đại, nhưng lại được cộng hưởng bởi tính cấp bách trong bối cảnh đương thời.  Thế giới như tôi thấy  không chỉ là một tập hợp các suy nghĩ mà còn là một cột mốc đạo đức để điều hướng những thách thức của thời hiện đại. Nó thách thức người đọc vượt qua những sở thích hạn hẹp của họ và nắm lấy một cái nhìn rộng mở hơn về nhân loại, một cái nhìn ưu tiên lòng trắc ẩn, sự tò mò và lòng dũng cảm. Đối với bất kỳ ai tìm kiếm nguồn cảm hứng từ một bộ óc vượt qua ranh giới của khoa học, nghệ thuật và triết học, Thế giới như tôi thấy là một cuốn sách cần đọc.

VnTimeless

Cảm ơn bạn đã ghé thăm website!